Gebelik Şekeri Nedir?
Gebelik şekeri (Gestasyonel diyabet), hamilelik sırasında görülen metabolik bir hastalıktır. Tanı, hamilelik sırasında kan şekeri seviyesi çok yüksek olduğunda konur. Hormon dengesi değiştiği için metabolizmanın raydan çıktığı varsayılmaktadır. Doktorlar bu rahatsızlığı şöyle açıklıyor: “Hamilelik sırasında hücrelerin insülin duyarlılığı azalır. Bu, tabiri caizse hücreleri çalıştırmak için giderek daha fazla insüline ihtiyaç duyulduğu anlamına gelir. Sonuçta, bu nedenle insülin ihtiyacı artar. Sonuç olarak pankreas, besinlerle alınan karbonhidratları vücut hücrelerine taşımak için daha fazla insülin üretmek zorunda kalır. Ancak hamile kadının pankreasındaki insülin hücrelere yeterince etki edemezse, bu durum kan şekeri seviyelerinin yükselmesine neden olur.”
Gebelik Şekeri Neden Oluşur?
Hamilelik, kadın vücudunun organları üzerinde önemli bir baskı oluşturur. Anne adayının diyabete yatkınlığı da varsa, pankreasın insülin üretimi yetersiz kalabilir – diyabet gelişir. Doğumdan sonra kan glikoz seviyeleri genellikle normale döner, ancak gebelik diyabeti yaşamın ilerleyen dönemlerinde tip 2 diyabetin habercisi olabilir.
Gestasyonel diyabetin temel nedenleri obeziteye yaygın yatkınlık, egzersiz eksikliği ve sağlıksız beslenmedir. Bunun sonucunda pek çok kişi de tip 2 diyabet geliştirme riskiyle karşı karşıya kalmaktadır. Gebelik şekeri nedenleri genellikle çok çeşitli olabilir.
Şekerin kandan vücut hücrelerine emilimi hamilelik sırasında her kadında yavaşlar. Bu nedenle yüksek kan şekeri seviyeleri olağandışı değildir. Sadece kan şekeri belirli değerleri aştığında doktorlar gestasyonel diyabetten bahsederler. Türkiye Diyabet Bilgi Servisi’ne göre, hamile kadınların yaklaşık yüzde altısında gestasyonel diyabet gelişmektedir.
Gebelik Şekerinin Riskleri Nelerdir?
Gebelik diyabeti olan kadınlar yüksek riskli gebe kadınlar olarak sınıflandırılır. Bununla birlikte, hamilelik çoğu kadın için normal şekilde ilerler. Hamilelik sırasında annede oluşabilecek riskler şunlardır:
- Bazen idrarda artan protein atılımının eşlik ettiği yüksek kan basıncı (preeklampsi).
- İdrarda şeker artışına bağlı idrar yolu enfeksiyonları.
- Artan ölçüde erken doğum riski.
- Bebeğin doğum ağırlığının artması nedeniyle sezaryen doğumlar.
Risk Faktörleri:
- Ailede hali hazırda diyabet öyküsü varsa, yani ebeveynler ve/veya kardeşler gibi yakın akrabalarda diyabet varsa.
- Kadın çok kiloluysa, VKİ 25 ila 30 arasında ise risk iki ila altı kat daha yüksektir. VKİ yükselmeye devam ettikçe gebelik diyabeti riski de artar.
- Anne adayının 45 yaşından büyük olması.
- Hamile kadın sigara içiyorsa.
Gebelik Şekeri Belirtileri Nelerdir?
- Gebelikte yüksek kan şekeri seviyeleri, gebelik muayeneleri sırasında jinekolog tarafından tespit edilir.
- Bu nedenle teşhis genellikle hamile kadınlar için sürpriz olur. Tip 1 ve 2 diyabetin şiddetli susuzluk ve sık idrara çıkma gibi tipik uyarı işaretleri genellikle yoktur.
- Yorgunluk ve halsizlik görülebilir, ancak genellikle normal gebelik belirtileri olarak yorumlanır.
Gebelik diyabetini neredeyse hiç hissedemez veya göremezsiniz. Spesifik olmayan işaretler şunlar olabilir:
- Görünürde hiçbir neden yokken büyük susuzluk
- Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları
- Hamileliğin ilk üç ayında depresyon
- Fetüsün çok yavaş veya hızlı büyümesi
- Hamile kadında büyük kilo alımı
- Yüksek tansiyon
Gebelik Şekeri Tedavisi
- Şeker seviyelerinin normalleşip normalleşmediğini kontrol etmek için düzenli kan şekeri kontrolleri kullanılabilir. Bunu yapmak için, hamile kadınlar kan şekeri seviyelerini kendileri belirlemeyi öğrenmelidir.
- Her 4 hastadan sadece 1’inin insülin ile tedaviye ihtiyacı vardır. Son zamanlarda, kan şekeri düşürücü tabletler de hamilelik sırasında resmi olarak onaylanmıştır.
- Gestasyonel diyabeti olan kadınların büyük çoğunluğu normal bir hamilelik geçirir ve sağlıklı bir bebek dünyaya getirir.
- Gestasyonel diyabet tedavisi, hastayı tedavi eden doktora danışılarak yapılmalıdır. Gerekirse, daha ileri tedaviyi koordine etmek için bir diyabet uzmanına (diyabetolog) sevk de yararlı olabilir. Bu, anne ve çocuk için risklerin en aza indirilmesini sağlayabilir.
Gebelik Şekeri Tanısı Nasıl Konur?
- Ön testte, 50 gram şeker içeren bir bardak su içiyorsunuz. Bir saat sonra koldaki bir damardan kan alınır ve kan şekeri seviyesi belirlenir.
- Değer litre başına 7,5 milimolün (mmol/l, 135 mg/dl’ye karşılık gelir) altındaysa sonuç önemsizdir ve test sona erer.
- Teşhis testi için aç olmak, yani en az sekiz saat boyunca bir şey yememiş veya içmemiş olmak önemlidir. Sadece gazsız suya izin verilmektedir.
- Bu test bir kan örneği ile başlar. Ancak o zaman 300 ml su ve 75 gram glikoz içeren bir şeker solüsyonunu yudum yudum içersiniz. Bir ve iki saat sonra koldaki bir damardan tekrar kan alınır.
Aşağıdaki üç kan şekeri değerinden birine ulaşılması veya aşılması durumunda “gebelik diyabeti” tanısı konulur:
- açlık: 5,1 mmol/l (92 mg/dl)
- bir saat sonra: 10,0 mmol/l (180 mg/dl)
- iki saat sonra: 8,5 mmol/l (153 mg/dl)
Gebelik Şekerinde Anne Adayları Nasıl Beslenmeli?
- Gestasyonel diyabeti yönetmenin en önemli kısmı diyettir. Kronik diyabeti olan kişilerin çoğu çok iyi kontrol altında olsa ve kan şekeri seviyelerini nasıl ölçeceklerini ve dengeleyeceklerini bilseler de, hamilelik sırasında ilk kez etkileniyorsanız bu sizin için yeni bir konudur.
- Doğru beslenerek kilonuzu ve kan şekerinizi sağlıklı bir seviyede tutmayı öğreneceksiniz. Özel bir diyet gerekli değildir, ancak hamile kadınlar için genel beslenme kurallarına dayalı olarak dengeli ve dikkatli bir diyet önerilir.
- Not: Gestasyonel diyabetiniz varsa, herhangi bir diyet veya yaşam tarzı değişikliği tıbbi gözetim altında yapılmalıdır. Obezite veya önceden var olan başka bir durum gibi risk faktörlerine sahip olup olmadığınıza bağlı olarak, farklı önlemler uygulanabilir. Düşük karbonhidratlı bir diyetten her öğünden önce insülin enjeksiyonu ile tedaviye ve yapılandırılmış bir egzersiz programına kadar her şey mümkündür. Hangi yaklaşımın en iyisi olduğuna doktorunuz ve jinekoloğunuzla birlikte karar verebilirsiniz.
Gebelik Diyabetinden Nasıl Korunabiliriz?
- Hamilelik sırasında genellikle dengeli beslenilmesi tavsiye edilir. Bu, çocuğun gerekli tüm besinleri alması için tabakta çeşitlilik sağlamak ve tek taraflı bir diyet yememek anlamına gelir. Çoğu kadın iştahına güvenerek iyi sonuç alır ve özel bir diyete ihtiyaç duymaz.
- Önceki çalışmalara göre, yalnızca aşırı kilolu veya obez kadınların diyet değişikliğinden fayda görmesi muhtemeldir. Diyetlerini değiştirirlerse ve beslenme danışmanlığı alırlarsa gestasyonel diyabete yakalanma olasılıkları azalır. Beslenme düzenindeki bir değişiklik kan şekeri seviyesini düşürebilir ve hamilelik sırasında daha yavaş kilo almalarını sağlayabilir. Normal kiloda olan kadınlar için hedeflenen diyet değişikliğinin önleyici bir etkisi yoktur.
