Vejetaryen kelime kökeni itibarıyla aslı Latince olan “Vegetus”tan gelir. Et, balık ve kümes hayvanlarının tüketilmediği, süt ürünleri ve yumurtanın ise isteğe göre tüketildiği beslenme şekline denir. Halk arasında ise et yememek olarak bilinen vejetaryenlik farklı çeşitleri de olan yemek yeme kültürüdür.
Halk arasında et yemeyenler olarak bilinen vejetaryenler, aldıkları besinlere göre gruplara ayrılırlar. Bazıları hiç et yemez, bazıları hayvansal gıdaların birkaçını tüketebilir, bazıları ise hayvansal gıdaların tamamından uzak durur.
Balık Yiyebilen Vejetaryenler (Pesketaryen)
Bu kısım, kırmızı ve tavuk eti yemez ama süt, süt ürünleri, yumurta ve balık gibi besinleri tüketebilir.
Kırmızı Et Yemeyen Vejeteryanlar (Semi-Vejeteryan)
Bu kısım vejetaryenler ise sadece hayvansal gıda olarak kırımızı et yemezler. Ama süt, süt ürünleri, yumurta, tavuk ve balık gibi besinleri tüketebilirler.
Yumurta ve Süt Tüketen Vejeteryanlar (Lakto-Ovo Vejeteryan)
Bu kısım vejetaryenler ise hayvan eti yemez ama süt, süt ürünleri ve yumurta tüketebilirler.
Yumurta Yemeyen Ama Süt Tüketen Vejetaryenler (Lakto Vejetaryenler)
Bu kısım vejetaryen hayvan eti ve bir yaşamı sona erdirme kaygısıyla yumurta da yemez. Süt ve süt ürünlerini ise tüketebilir.
Süt Tüketmeyen Ama Yumurta Yiyen Vejetaryenler (Ovo Vejeteryanler)
Bu kısımda ise hayvan eti, süt ve süt ürünleri yenmez. Ama yumurta yenebilir.
Sadece Sebze ve Meyve Yiyen Vejeteryanler (Vegan)
Bu kısımdaki vejeteryan ise hayvan eti ve yumurta, süt ve süt ürünleri gibi hayvan ürünlerini yemez. Hayvan ürünlerinden giysiler ya da eşyalar kullanmaz.
Vejetaryenlik yaşadığımız çağda güncel konulardan bir tanesidir. Hem sağlıklı beslenme hem de hayvan hakları konusunda bilinçlenme arttıkça vejetaryen beslenen insan sayısı da hızla artmaktadır. Bu beslenme alışkanlığı özellikle hayvansal ürünlerin tüketilmesiyle yaşanabilecek rahatsızlıkların da önüne geçmiş oluyor. Özellikle şu günlerde hayvansal gıdalardan bulaştığı tartışılan korona virüsü sebebiyle vejetaryenlik daha popüler hale geldi.
Vejeteryan beslenenler özellikle diyet programı uyguladıkları zaman bu programda hangi besinlerin yer alıp hangilerinin yer almaması gerektiğine dikkat etmelidirler. Bu sayede hem beslenme özelliklerine uygun diyet yapmış olacaklar hem de sağlıklı bir şekilde fazla kilolardan kurtulabileceklerdir.
Vejetaryen diyeti balık, tavuk, kırmızı et gibi hayvansal gıdaları tüketmekten kaçınmaktır. Bunun çeşitli sebepleri bulunmaktadır. Bazı insanlar çevresel aktörler bazıları ise dini anlayışları gereği vejeteryan olarak beslenmektedirler.
Vejetaryen ağırlıklı yapılan diyetlerde meyve türleri, sebze türleri, çeşitli tahıl türleri ve zengin proteinli besinler bulunmalıdır. Et tüketiminin hemen hemen hiç olmaması veya çok az olması sebebiyle vejeteryan diyetlerde etin yerini alabilecek fındık veya baklagiller gibi protein yönünden zengin besinler tüketilmesi vücudun protein ihtiyacını karşılamaya yardımcı olacaktır.
Vejeteryan diyetlerde bol sebze ve meyve tüketmek vücudun mineral ve vitamin açısından ihtiyacını giderecek ve beslenme alışkanlığınızda önemli katkılar yapacaktır.
Yine vejeteryan diyetlerde aşağıdaki besinlerin bulunması uzmanlar tarafından tavsiye edilmektedir.
Vejeteryan şeklinde beslenmede bilindiği gibi protein bakımından zengin olan et, balık, tavuk gibi hayvansal kaynaklı besinler yerine daha çok sebze türleri tüketilmektedir. Bu da vejetaryen olarak beslenenlerin vücutlarında proteinler açısından bir boşluk meydana getirmektedir. Bu boşluğu doldurmak için uzmanlar tarafından vejeteryan beslenenlere et ve et ürünlerine alternatif, protein bakımından zengin besinler önerilmektedir. İşte onlardan bazıları:
Kuruyemişler
Ceviz, fındık ve badem gibi kuruyemişler vejeteryanlar tarafından omega 3 kaynağı olarak balık yerine tercih edilebilir. Ayrıca protein içerikleri de yüksek olduğu için vejetaryen beslenmede önemli bir yere sahiptirler. Vejetaryen diyetlerde ara öğün olarak tüketilmeleri tavsiye edilmektedir.
Bulgur
Bulgur, protein değeri yüksek bir besindir. B1, B6, potasyum ve demir açısından zengindir. Kuru baklagillerle beraber vejeteryan diyetlerde mutlaka tüketilmesi önerilmektedir.
Soya
Soya, içeriğindeki maddelerle özellikle meme kanserinden koruyucu etkiye sahiptir. Soyadan elde edilen etsi madde olarak bilinen soya eti ise kolesterol ve doymuş yağ içermeyerek, yüksek kalitede protein içermektedir. Çok yönlü kullanılan bir besindir. Vejetaryen diyetlerde çorbalara, dolmalara, köftelere kadar kullanılarak tüketilebilir.
Kuru Baklagiller
Bezelye, fasulye, nohut ve mercimek gibi besinler kuru baklagiller sınıfında yer alır. Bu besinler protein, potasyum, demir ve magnezyum açısından oldukça zengin besinlerdir. Vejeteryan beslenmelerde et tüketmemenin oluşturduğu protein boşluğu bu besinlerle çok rahat kapatılabilir. Tahıllarla birlikte yemeklerde kullanılmaları protein kalitelerini artırıcıdır.
vejeteryan beslenmelerde vücudun ihtiyacı olan su ve sıvı tüketimine de dikkat edilmelidir.
Vejeteryan olarak beslenen bir bireyseniz beslenme alışkanlığınız açısından bilmeniz gereken önemli noktalar var. Bunlar sağlıklı ve dengeli bir beslenme açısından dikkat edilmesi gereken noktalardır.
Vejeteryanlık, bilinen tarifiyle kırmızı et, balık, kümes hayvanlarıyla beraber bazı durumlarda yumurta, süt gibi hayvansal gıdaları tüketmemektir. Bu besinlerin yerine bitkisel besinler ve tahıllar tercih edilir. Bu durumun insan sağlığı üzerinde belirli bir olumlu etkisi olduğu muhakkaktır. Çünkü hayvansal gıdalar fazla tüketildiğinde içerdikleri doymuş yağ ve kolesterol kalp ve damar hastalıkları için tehlike oluşturmaktadır. Dolayısıyla vejeteryan beslenmede bu gıdaların alınmaması bu durum açısından avantaj olarak gösterilebilir. Bununla birlikte sebze ve meyvelerin bolca tüketilmesi sebebiyle bunların içerdiği vitamin ve mineraller bolca alınmaktadır.
Vejeteryan beslenmenin sağlık üzerindeki olumlu etkilerinin yanı sıra bazı olumsuz etkileri de bulunmaktadır. vejeteryan beslenen kişilerde d vitamini, kalsiyum ve potasyum eksikliğine bağlı olarak çeşitli kemik hastalıklarının görülme ihtimali yüksektir. Yine protein ve aminoasitler bakımından vücudun eksik olması kas problemlerini beraberinde getirebilir. Yine B12 ve demir eksikliğine bağlı olarak anemi, sinir sistemi bozuklukları gibi hastalıklara yakalanma riski artmaktadır.
Bütün bunlara rağmen vejeteryan beslenenler uzman bir diyetisyen tarafından planlanmış diyet listeleri sayesinde gerekli besin maddelerini dengeli ve verimli bir şekilde aldıklarında bu olumsuzluklara karşı kendilerini bir nevi sağlama almış olurlar. B12, kalsiyum, protein, D vitamini, demir, çinko gibi mineralleri barındıran besinlerle hazırlanan diyet listeleri vücudun bu ihtiyaçlarına cevap verecektir. Bu sebeple vejeteryan beslenenlerin sağlıklarına dikkat etmeleri açısından vücudun vitamin mineral dengesini iyi sağlamaları gerekiyor.
Ücretsiz Bilgi Alın