Safra kesesi ameliyatı sonrası diyet ve beslenme programı ile ilgili bilgi vermeden, gelin ameliyat detaylarını beraber inceleyelim.
Safra Kesesi Nedir? Görevi Nedir?
Safra kesesi vücudumuzda karın bölgesinin üst tarafında karaciğerimizin altında yer alan armut şeklinde keseyi andıran bir iç organımızdır. Karaciğer tarafından salgılanan safra; su, safra tuzu, safra mineralleri, kolestrol, safra pigmenti, organik tuz, yağ asitleri ve lesitinden oluşmakta ve safra kesesinde depolanmaktadır. Yağların sindirilmesi, yağların vücutta emilmesi ve kandaki bazı atıkların vücuttan atılmasında safra görevlidir. Safra kesesi ise sarı-yeşil renginde bulunan safrayı depolar ve konsantre eder. Safra kesesi gerektiği zaman sindirim kanalına bu sıvının boşaltılmasını sağlar. Açlık durumlarında safra kesesi safrayı biriktirir. Yemek yenildiğinde sindirimi kolaylaştırmak için ise kesenin kasılması sonucunda ise safrayı bağırsaklara boşaltır.
Safrayı oluşturan maddeler belirli bir oranda kesenin içerisinde bulunmaktadır. Safranın içerisinde dengede bulunan bu maddeler sayesinde safra içerisinde erimiş halde bulunurlar. Safra kesesinin konsantre aşamasında bu denge bozulursa safra kesesinin içerisinde çökelekler oluşturur. Bu çökeleklerin safra kesesinde birikmesi sonucunda safra taşları oluşmaktadır. Günümüzde obezite, genetik faktörler, yaş faktörü ve sık doğum yapma nedeniyle safra taşının görülme riski artmış durumdadır. Özellikle 20-60 yaşları arasındaki bayanlarda safra kesesinin görülme riski üç kat artmış durumdadır.
Safra Kesesi Ameliyatı Nedir?
Safra kesesi genellikle kesede taş oluşması, safra kesesinin iltihaplanması ve safra kesesi kanseri gibi durumlarda tedavi amacıyla alınabilmektedir. Safra kesesinin alınması operasyonları ise kolesistektomi olarak adlandırılmaktadır. Son yıllarda kolesistektomi ameliyatı hızla yayılmış ve kişilerde etkili bir tedavi yöntemi olmuştur. Bu operasyon açık ve laparoskopik yöntemle olmak üzere iki farklı şekilde yapılmaktadır. Laparoskopik yöntem ile yapılan safra kesesi operasyonları sonrasında hastalar sürecin ağrısız ve daha konforlu geçtiklerini belirttikleri için bu yöntem çok daha fazla tercih edilmektedir.
Safra Kesesi Ameliyatı Sonrası Beslenme Düzeninde Nelere Dikkat Edilmelidir?
- Safra kesesi ameliyatı sonrasındaki süreçte kişilerde bulantı ve kusma gibi şikayetler oluşabilmektedir. Kişilerde vitamin ve mineral kaybının oluşmaması adına oral veya enteral yolla beslenme gerçekleştirilmelidir.
- Bu ameliyat sonrasında safra kesesinde taş oluşumunun tekrarlanmaması ve herhangi bir komplikasyonun gelişmemesi için bu operasyona özel diyet programı mutlaka uygulanmalıdır.
- Ameliyat sonrasındaki süreçte herhangi bir besin yetersizliğine bağlı sağlık problemi ile karşılaşmamak adına mutlaka bir diyetisyen desteği alınmalıdır.
- Ameliyat sonrasında hastada gaz çıkışı olduktan sonra beslenmeye başlatılmaktadır. Hastanın genel sağlık durumuna göre ağızdan veya enteral beslenme tedavisi uygulanmaktadır.
- Safra kesesi alınan kişilerin yasak olan besinleri tüketmemesi ve yağlı besinlerden kaçınması gerekmektedir. Beslenme modeli kademeli olarak geliştirilmelidir.
Safra Kesesi Ameliyatı Sonrası Kilo Kaybı
Safra kesesi çıkardıktan sonra, biraz kilo vermeniz beklenen ve normal bir durumdur. Bunun nedeni aşağıdakiler olabilir:
- Yağlı yiyecekleri azaltmak: Ameliyattan sonra tam olarak iyileşene kadar yağlı yiyecekleri sindirmekte biraz sorun yaşayabilirsiniz. Bu nedenle, cerrahınız vücudunuzun daha kolay iyileşmesi için yüksek yağlı ve kızarmış yiyeceklerden kaçınmanızı isteyebilir. Bunu uyguladığınızda gaz sancıları yaşamaz ve biraz kilo verirsiniz.
- Hafif bir diyet uygulamak: İyileşme sırasında hastaları uygulaması önerilen bazı beslenme önlemleri vardır. Bu önlemler beslenmenizi daha hafif hale getirir. Baharatlı yiyeceklerin ve gaza neden olan yiyeceklerin sindirimle ilgili sorunlara yol açabileceğini de görebilirsiniz. Bunlardan kaçınmak en sevdiğiniz yemeklerden bazılarından uzaklaşmanıza neden olabilir.
- Daha küçük porsiyonlar tüketmek: Ameliyattan sonraki birkaç hafta boyunca bir oturuşta büyük miktarlarda yemek yiyemeyebilirsiniz. Muhtemelen daha küçük öğünleri daha sık yemeniz tavsiye edilir. Zaten kendiniz de büyük porsiyonlar tükettiğinizde rahatsızlık hissedersiniz. Sağlıklı küçük porsiyonlar sayesinde kilo verebilirsiniz.
- İştah kapanması: Kapalı değil de açık ameliyat geçirdiyseniz ameliyat sonrası ağrı, rahatsızlık gibi sorunlar daha fazla olur. Ayrıca iyileşme daha uzun sürer. Bunlar iştahınızın kapanmasına neden olabilir.
- İshal: Safra kesesi ameliyatının potansiyel bir yan etkisi ishaldir. Bu, birkaç hafta sonra düzelecektir. Fakat birkaç haftalık süreçte kilo vermenize neden olabilir. İshali azaltmak için ameliyat sonrası kaçınmanız gereken besinler uzak durabilirsiniz.
Bu süre zarfında, ameliyattan öncekinden daha az kalori alıyor olabilirsiniz. Öyleyse, en azından geçici olarak kilo verme olasılığınız vardır. Fakat bu çoğu zaman geçicidir. Yağlı, un ve şekerli, büyük porsiyonlu yiyecekleri tüketmeye iyileşme sonrası devam ederseniz kiloyu geri alırsınız. Ayrıca ishal gibi bir nedenle zayıfladıysanız ishal geçtiğinde kilonuz geri gelecektir.
Safra Kesesi Ameliyatı Sonrası Gaz Nasıl Giderilir?
Safra kesesi çıkarıldıktan sonra bazı yiyecekleri yemek gazınızı artırabilir. Ciddi sağlık sorunlarına neden olmasa da çok fazla ağrılı gaza, şişkinliğe ve ishale yol açabilir. Yiyeceklerin fazla gaza neden olmasının nedeni bağırsağınıza serbestçe akan safranın müshil gibi çalışmasıdır. Aşağıdaki besinleri azaltarak safra kesesi ameliyatı sonra gazı giderebilirsiniz:
Yağlı Etler: İşlenmiş veya yağ oranı yüksek etler, safra kesenizin çıkarılmasının ardından sindirim sisteminize zarar verebilir. Kaçınmanız gereken etler
- Biftek veya yüksek yağlı kırmızı et
- Sığır eti, bütün veya öğütülmüş
- Pastırma
- Sucuk ve salam gibi işlenmiş etler
- Sosis
- Kuzu eti
Süt Ürünleri: Süt, safra kesesi olmadan öğütüleceği için vücutta sindirilmesi zor olabilir. Süt ürünlerini azaltmak sizin için zorsa yağsız yoğurt ve az yağlı peynir seçeneklerini veya badem sütü gibi süt ürünleri alternatifleri içeren versiyonları tercih etmeye çalışabilirsiniz. Kaçınmanız gereken süt ürünleri:
- Tam yağlı süt
- Tam yağlı yoğurt
- Tam yağlı peynir
- Tereyağı
- Domuz yağı
- Krema
- Dondurma
- Krem şanti
- Krema veya süt ile yapılan soslar
İşlenmiş Gıdalar: İşlenmiş yiyecekler genellikle çok fazla yağ ve şeker içerir. Bu onların daha uzun ömürlü olmasını sağlar ancak sindirimi de zordur ve yararlı besin maddeleri açısından zengin değillerdir. Bunlar:
turta kek kurabiye tarçınlı rulolar şekerli tahıllar beyaz veya diğer işlenmiş ekmekler bitkisel veya hidrojene yağlarda pişirilen yiyecekler Kahve, çay, soda, enerji içecekleri, kola ve alkol İşlenmiş etler Safra Kesesi Ameliyatı Sonrasında Tüketilmemesi Gereken Besinler Nelerdir?
Safra kesesi ameliyatı sonrasında aşağıda belirtilen besinlerin tüketiminden kaçınılması gerekmektedir.
- Yağlı peynir, yağda kızartılmış yumurta tüketilmemelidir.
- Yumurta ve yumurta ile yapılmış besinler tercih edilmemelidir.
- Fındık, ceviz, badem, fıstık gibi yağlı kuruyemişlerin tüketiminden kaçınılmalıdır.
- Et, tavuk, balık gibi sindirimi zor besinler nadiren tercih edilmelidir.
- Hazır çorbalar, tavuk suyu, et suyu ilave edilmiş çorbalar tüketilmemeye çalışılmalıdır.
- Salam, sucuk, sosis gibi şarküteri ürünleri ve karaciğer, beyin, böbrek gibi sakatatlar tüketilmemelidir.
- Kaymak, tahin, helva, krema gibi yağlı besinler tüketilmemelidir.
- Çikolata, cips, bisküvi gibi abur-cubur tüketiminden kaçınılmalıdır.
- Tüketildiğinde gaz yapan karnabahar, brokoli, kereviz, lahana, turp gibi sebzeler ve mercimek, kuru fasülye, nohut gibi kurubaklagiller tercih edilmemelidir.
- Pul biber, kimyon, karabiber gibi baharatlar yemeklere ilave edilmemelidir.
- Turşu, sirke, salamura besinler, sarımsak, limon tuzu, çemen gibi besinler tercih edilmemelidir.
- Meyve suyu, demli çay, nescafe, kahve, kakaolu süt, alkollü içecekler, maden suyu, gazoz gibi içecekler safra kesesi ameliyatı olan kişilerin dikkat etmesi gereken besin gruplarıdır.
Safra Kesesi Ameliyatı Sonrası Tüketilebilecek Besinler
Safra kesesi ameliyatı sonrası diyet ve beslenme programı aşağıdaki gibi tüketebilirsiniz.
Yağsız süt, yağsız beyaz peynir, yağsız yoğurt tüketebilirsiniz. Süzgeçten geçirilmiş sebze çorbaları, şehriye veya pirinç ilaveli çorbalar, yayla çorbası, acısız ve baharatsız tarhana çorbası öğünlerinizde tercih edebilirsiniz. Kurubaklagil içeren çorbaların tüketiminden kaçınmalısınız. Meyve çeşitlerinden çiğ ve kabuksuz muz, kayısı, çekirdeksiz üzüm, kiraz, elma gibi meyveleri ara öğünlerinizde tüketebilirsiniz. Tarçın, nane, kekik gibi baharat çeşitlerini yemeklerinize ilave edebilirsiniz. Beyaz ekmek, makarna, şehriye, kuskus, erişte, pirinç, irmik, sade kraker gibi sizi rahatsız etmeyecek olan alternatifleri değerlendirebilirsiniz. Kahvaltılarınızda pekmez, bal, reçel; tatlı ihtiyacı duyduğunuzda ise tavuk göğsü, muhallebi, sütlaç tüketebilirsiniz. İçecek olarak ise açık çay, ıhlamur, ada çayı, salep, ayran tercih edebilirsiniz. Ameliyattan sonraki süreçte günlük beslenme programınızda bu besinleri tercih etmeniz hayat kalitenizin yükselmesini sağlayacaktır.
Safra Kesesi Ameliyatı Sonrası Safra Diyeti Nasıl Uygulanır?
Safra kesesi ameliyatı sonrasında hastaya ve hasta yakınına tüketilebilecek olan besinler konusunda detaylı eğitim verilmelidir. Tüketilmemesi gereken besinler iyi bilinmeli ve yemeklerin pişirilme tekniklerine dikkat edilmelidir.
Ameliyat sonrasında uygulanması gereken diyet programı kişinin yaş, boy, cinsiyet, metabolik rahatsızlıkları, besin tüketim durumuna göre farklılık gösterecektir. Bu yüzden beslenme konusunda diyetisyen desteği alınmalıdır.
Safra Kesesi Ameliyatı Sonrası Hangi Meyveler Yenmelidir?
Safra kesesi ameliyatı sonrası gaz yapmayan tüm meyveleri bolca tüketebilirsiniz. Hatta yağlı ve unlu besinlerin yerine sebze ve meyve tüketmeniz daha rahat ve hızlı iyileşmenizi sağlar. Sebzeler, meyveler, tam tahıllar ve az yağlı süt ürünlerini daha fazla tüketin. Tam yağlı ürünlerden kaçının. Şeker ve tuz eklenmemiş konserve sebze ve meyveler de tüketebilirsiniz. Safra kesesi ameliyatı sonrası mevsim meyvelerini daha fazla tüketebilirsiniz. Meyveleri mevsiminde tüketmek daha fazla yararlanmanızı sağlar.
Safra Kesesi Ameliyatı Sonrası Uygulanabilecek Örnek Beslenme Programı
Kahvaltı
- 1 dilim yağsız peynir
- 1 su bardağı yağız süt
- 1 tatlı kaşığı reçel
- 1 ince dilim esmer ekmek
Öğle Yemeği
- 1 porsiyon sebze yemeği
- 3-4 yemek kaşığı makarna veya kuskus
- 4 yemek kaşığı yağsız yoğurt
- 1 ince dilim esmer ekmek
Ara Öğün
- 1 porsiyon meyve
- 1 su bardağı laktozsuz light kefir
Akşam Yemeği
- 1 kase çorba
- Mevsim salata
- 1 ince dilim esmer ekmek
Ara Öğün (Açlık hissi oluşursa)
- 4 yemek kaşığı yağsız yoğurt+ 1 çay kaşığı toz tarçın
Bu liste, safra kesesi ameliyatı sonrası uygulanabilecek örnek bir beslenme programıdır. Uygulamadan önce mutlaka diyetisyeninize danışmalısınız.
Safra Kesesi Koruma Diyeti
Aşırı düzeyde az kalorili, şok diyetler, haftada 2 kilodan daha fazla vermenize neden olan herhangi bir diyet safra kesesi taşlarının oluşmasına neden olabilir. Safra kesesi koruma diyetinde size en çok yardımcı olacak, faydalı besinler:
- Dolmalık biber, turunçgiller, yeşil yapraklı sebzeler
- Domates, süt, az yağlı süt ürünleri, soya peyniri
- Balık ve kabuklu deniz mahsulleri (sardalye gibi)
- Kuru ve taze fasulye, fındık, mercimek
- Meyve ve sebzelerin bolca tüketildiği sağlıklı ve dengeli bir diyet yemek, safra kesenizin sağlığını iyileştirmenin ve korumanın en iyi yoludur. Meyve ve sebzeler, sağlıklı bir safra kesesi için gerekli olan besin ve liflerle doludur. Ayrıca C vitamini yüksek besinler bu organ için de faydalıdır.