Kreatinin Nedir?
Kaslarda enerji olarak depolanan kreatin maddesinin atık haline kreatinin adı verilmektedir. Vücutta kullanıldıktan sonra kreatinine dönüşen bu madde idrar yoluyla böbrekler tarafından dışarı atılmaktadır. Sağlıklı her insanda bir miktar bulunan bu madde özellikle böbrek hastalıklarının teşhisi ve tedavisi konusunda önemli bir yol göstericidir. Böbrek fonksiyonlarının ölçülebilmesi için vücuttaki kreatinin miktarına bakılır.
Kreatinin Ne İşe Yarar?
Her ne kadar adını çok sık duymasak da kreatin maddesinin vücut sağlığımız üzerinde önemli etkileri bulunmaktadır. Vücudumuza sağladığı faydaların yanı sıra vücudun fizyolojik sağlığını koruyabilmesi için de kreatin oldukça önemli roller üstlenmektedir. Kreatinin vücudumuzda ne işe yaradığını şu şekilde listeleyebiliriz;
- Kreatin, hücresel enerjisinin taşınmasında ve depolanmasında büyük rol oynar.
- Vücudun ATP üretme kapasitesini arttırır.
- Fosfat gruplarını depolayarak daha sonra kullanılmak üzere onları enerji kaynaklarına dönüştürür.
- Yoğun güçlükteki egzersizler sırasında yüksek hızda enerji üretimini kolaylaştırır.
- Kuvvet ve performans gerektiren durumlarda devreye girer.
- Yağsız kas kütlesi oluşturma ve kemik yoğunluğunu arttırma konusunda rol üstlenir.
- Ruh halini iyileştirdiği ve yaşam kalitesini arttırdığı da bilinmektedir.
Kreatinin Faydaları Nelerdir?
İnsan sağlığı açısından en önemli maddelerden biri olan kreatin önemli bir organik asit olma özelliği ile ön plana çıkmaktadır. Farklı besin gruplarından vücudun ihtiyacı kadar karşılanması gereken bu madde hem böbrek sağlığı hem de genel fizyolojik sağlık açısından oldukça önemlidir. Yeterli ve düzenli olarak vücuda alınan kreatinin faydalarından bahsetmek gerekirse;
- Kreatin maddesi kas onarımı ve kemik gelişimi üzerinde önemli rol oynar. Yıpranan kasların gelişimi konusunda hücrelerin yenilenmesini sağlar.
- Protein sentezini desteklemesi sebebiyle yağsız kas kütlesinin oluşumu noktasında oldukça faydalıdır.
- Yoğun güçlükteki antrenmanlarda sporculara gerekli enerjinin sağlanması konusunda yardımcı olur.
- Hormonları arrtırmaya yardımcı bir etkiye sahiptir.
- Kas hücrelerinde bulunun su miktarının artmasını sağlar.
Kreatinin Düşüklüğü Nedir?
Kreatinin düşüklüğü çok sık olmasa da bazı kişilerde görülen ve dikkate alınması gereken önemli bir durumdur. Özellikle düşük kas kitlesine sahip olan kişilerde bu değerin düşük olduğunu görmekteyiz. Bunun yanı sıra protein yönünden yetersiz beslenen zayıf kişiler, yatalak hastalar ve anne adaylarında da kreatinin miktarının düşük olması sık rastalanan bir durumdur.
Kreatinin Düşüklüğü Belirtileri Nelerdir?
Kreatin düşüklüğü sık olmasa da bazı kişilerde rastlanan bir durumdur. Bu düşüklüğün en önemli sebebi protein alımının kısıtlanması, yaşlılığa bağlı kas kütlesinin azalması, yetersiz beslenme ve gebeliktir. Bu sebeplere bağlı olarak kişilerde kreatinin düşüklüğü gözlenmektedir. Bazı belirtilerle ortaya çıkan kreatinin düşüklüğü tedavi edilmeli, gerekli durumlarda kreatin takviyesi önerilmektedir. Bunun yanı sıra bu düşüklüğün erken teşhisi ortaya çıkabilecek sağlık problemlerinin önlenmesi konusunda da oldukça önemlidir.
Belirtilere kulak vermek kreatinin düşüklüğünü fark etmek konusunda yardımcı olacaktır. Kreatinin düşüklüğünde kişilerde;
- Halsizlik, iştahsızlık
- Vücut ısısında değişim
- Cilt kuruluğu
- Mide bulantısı, kusma
- Ödem ve kilo kaybı
- Baş ağrısı
- İdrar miktarında azaltma ya da idrar sırasında ağrı gibi belirtiler görülmektedir.
Kreatinin Yüksekliği Nedir?
Böbreklerin filtreleme işlemini tam olarak yerine getiremediği durumlarda vücuttaki kreatinin oranı artar. Kreatinin oranının artması ise birtakım olumsuz durumları da beraberinde getirir. Özellikle böbrek hastalıkları sebebiyle ortaya çıkan bu durum farklı pek çok sebepten de etkilenebilir. Bu yüzden belirtileri hissedildiği ilk anda mutlaka bir doktordan yardım alınmalı ve kreatinin değerleri ölçtürülmelidir.
Kreatinin Yüksekliği Belirtileri Nelerdir?
Böbrek fonksiyonlarındaki işlevsizliğe bağlı olarak meydana gelen kreatinin yüksekliği bazı belirtilerle ortaya çıkmaktadır. Bu yüksekliğin asıl sebebi böbreklerde filtreleme problemleri sebebiyle kreatinin filtrelenmemesi ve vücuttan düzgün bir şekilde atılamamasıdır. Fazlası vücuttan atılamayan kreatinin maddedi bazı olumsuz durumlara sebep olabilmekte hatta erkeklerde prostat kanseri ile ilişkilendirilmektedir. Bu nedenle kreatinin yüksekliği belirtilerine dikkat edilmeli farkedildiği anda bir doktor yardımına başvurulmalıdır. İşte bu yüksekliğin vücudumuzdaki bazı belirtileri şu şekildedir;
- Sık sık idrara çıkma, idrar yaparken yanma hissi ve ağrılı/kanlı idrar
- Yüksek tansiyon
- Mide bulanması ve kusma
- Yorgunluk, halsizlik ve iştahsızlık
- Cilt yüzeyinde kurumalar, dökülmeler
- Nefes darlığı ve göğüs ağrıları
- Ödem, kilo alma/verme dengesindeki bozukluklar
Kreatin Nasıl Kullanılır?
Kreatin eksikliğinin olumsuz sonuçlarından korunabilmek için bazı durumlarda doktorlar tarafından kreatin takviyeleri önerilmektedir. Bu takviyeler vücudun ihtiyaç duyduğu kreatin miktarını karşılarken, böbrek sağlığını koruma konusunda da etkilidir. Ancak kreatin takviyelerini kullanırken dikkat edilmesi gereken bazı noktalar bulunmaktadır. Bu noktalar;
- Karaciğerimizin ürettiği kreatinin yanı sıra beslenmeden de kreatin maddesinin karşılanacağı unutulmamalıdır. Bu sebeple düzenli beslenme alışkanlığı oldukça önemlidir.
- Kullanılacak takviyeler yaklaşık olarak 2 hafta gibi bir süre için tavsiye edilmektedir.
- Su ya da diğer içeceklerle karıştırılarak tüketimi önerilmektedir.
- Takviye alımına başlanırken küçük dozlarla başlanmalı, ihtiyaç halinde dozların miktarı arttırılmalıdır.
- Doktor kontrolleri bu dönemde oldukça önemlidir. Kreatin takviyeleri sırasında doktorların önerileri mutlaka dikkate alınmalıdır.
Kreatin Zararları Nelerdir?
Vücudumuz için her ne kadar önemli bir madde olsa da kreatinin fazlılığı da bazı sağlık problemlerine yol açabilmektedir. Bu fazlalık, kreatinin vücuttan atılması sırasında yaşanan aksaklıklardan kaynaklanabileceği gibi takviye olarak ihtiyaçtan fazla kreatin alma nedeniyle de oluşabilir. Vücutta fazla bulunduğunda kreatinin yol açabileceği bazı zararlar aşağıdaki gibi listelenmiştir.
- Kreatin kilo artışına ve ödeme sebep olabilir.
- Özellikle sporcularda kafein ile birleştiğinde inme riskini arttırabilir.
- Böbreklere zarar veren birtakım ilaçlar ile etkileşime girdiğinde böbrek hastalıklarının oluşmasına sebep olabilir.
- Yüksek dozda kreatin alımı böbreklere, kalbe ve karaciğere zarar verebilir.
- Uykudan önce alındığında uykusuzluk ve sıkıntıya neden olabilir.
- Mide bulantısı, ishal, karın ağrısı, su kaybı, kas krampları ve yüksek ateş gibi yan etkileri gözlenebilir.
Sık Sorulan Sorular
Kreatinin Normal Değerleri Nedir?
Böbrek fonksiyonlarına bağlı olarak vücutta hem düşüklüğü hem de yüksekliği görülebilen kreatinin maddesi sağlıklı insanlarda belirli oranda mutlaka bulunmalıdır. Bu oranın üstündeki ya da altındaki miktarlar genellikle bir sorunun varlığına işarettir. Ölçümler ile kreatinin oranı kolaylıkla belirlenebilir ve sağlıklı olarak kabul edilen kadınlarda 0.93 mg erkeklerde ise 1.13 mg kreatinin maddesi bulunması normaldir.
Kreatinin Testi Nasıl Yapılır?
Böbrek fonksiyonlarının değerlendirilmesi ve vücuttaki kreatinin miktarının belirlenmesi amacıyla kreatinin testi yapılır. Bu test kol damarlarından alınan kan yoluyla gerçekleştirilir. Aynı zamanda idrar numunesi alınarak yapılan kreatinin testleri de mevcuttur. Doktorun isteğine bağlı olarak daha kapsamlı bir sonuç elde edebilmek için üre azotu testi gibi çeşitli testlerle birlikte uygulanması da mümkündür.
Kimler Kreatinin Kullanmalı?
Vücutta bulunan kreatinin eksikliğine bağlı olarak uzmanlar tarafından bazı kişilere kreatinin takviyesi önerilmektedir. Ancak mutlaka bir uzman kontrolünde bu takviyeler alınmalı ve miktarına mutlaka dikkat edilmelidir. Kreatinin takviyesine ihtiyaç duyabilecek kişiler ise genellikle;
- Yaşlılar
- Nörolojik hastalığı bulunan kişiler
- Yeterli miktarda kreatinin alamayan vejeteryanlar
- Atletler ve ağır sporlarla ilgilenen kişilerden oluşmaktadır.
