Polikistik Over Diyeti ve Polikistik Over Hastalarında Beslenme

Bu yazımızda polikistik over diyeti ve polikistik over hastalarında beslenme süreçlerini detaylı bir şekilde inceledik. Merak ettiğiniz soruların yanıtları aşağıda yer almaktadır.

Polikistik Over Sendromu Nedir?

İlk teşhisi 1935 yılında konulan polikistik over sendromu (PCOS); kadınlarda görülen ve yumurtalıkların düzenli çalışmasını engelleyen hormonel bir durumdur. Polikistik over sendromu genellikle 15-50 yaşları arasındaki bayanlarda görülmektedir. Kadınların %10’ ununda olduğu düşünülen bu hormonel rahatsızlığa birçok kadın sahip olduğunu bilmemektedir.

Polikistik Over Sendromu, kadınların menstruasyon dengesini ve yumurtalıklarını düzenleyen östrojen ve progesteron hormonlarını üreten üreme organlarını etkisi altına almaktadır. PCOS olan kadınlarda östrojen ve progesteron hormonlarının seviyeleri olması gerekenin altındadır. PCOS olan kadınların yumurtalıklarında birçok kist bulunmaktadır ve yumurtalıklarında bulunan sıvı dolu keseler zamanla büyümektedir.

Polikistik Over Sendromu Kimlerde Görülmektedir?

Polikistik Over Sendromu genellikle anormel hormon seviyeleri ve genetik faktörlere bağlı olarak görülmektedir. Genetik faktörlerden etkilendiği belirtilen bu rahatsızlığın özellikle göbek bölgesinde aşırı kilo alımına bağlı tetiklendiği de düşünülmektedir.

Yapılan çalışmalarda vücut Kitle İndeksi 30’un üzerinde bulunan kadınlarda hormonel düzensizliğin daha çok görüldüğü ve daha düşük ovulasyona sahip oldukları belirtilmektedir. PCOS sendromu olan kadınlarda genellikle yumurtalıklarında kistler, kan hormon testlerinde erkek hormonlarının yüksek çıkması, düzensiz regl dönemi gibi durumlar çok sık görülmektedir.

Polikistik Over Belirtileri Nelerdir?

Birçok kadında 20’li yaşlar itibariyle polikistik over belirtileri görülmeye başlanmaktadır. Birçok kadın ise genellikle hamile kalmak istediğinde polikistik over olduğunun farkına varmaktadır.

• Polikistik Over Sendromuna sahip kadınlarda adet düzensizliği ve menstrüel döngünün bozulduğu görülmektedir.
• Bu kişilerde saçlarda seyrelme veya dökülme rastlanmaktadır.
• Erkek hormonlarının daha yüksek olması nedeniyle yüz, sırt ve göğüs bölgesinde yağlanmaya bağlı akneler görülmeye başlanmaktadır.
• PCOS olan kişilerde vücutta kıllanma artmaktadır. Yüzde, kollarda, alt bacaklarda, göğüs uçlarında ve alt karında istenmeyen erkek tüyü gibi kıllanmalar görülmektedir.
• Hormonel düzensizliğe bağlı olarak kilo artışı yaşanılan sorunlar arasındadır. Ayrıca yorgunluk ve ruh halinde meydana gelen değişiklikler ile karşılaşılabilmektedir.

PCOS sadece doğurganlık için değil gelecek yaşamınızda farklı sağlık problemlerine de yol açabilir. Teşhis edildiği halde tedavisini sürdürmeyen kişilerde ileriki zamanlarda Tip -2 diyabet, yüksek tansiyon, yüksek kolestrol, uyku apnesi, depresyon gibi çeşitli rahatsızlıklar oluşabilmektedir. Bu yüzden bu belirtilerden herhangi birisine sahipseniz mutlaka doktor kontrolünden geçmeyi ihmal etmeyiniz.

Polikistik Over Tedavisi Nasıl Olur?

Polikistik Over Sendromunda semptomları durdurmak ve azaltmak adına hormon tedavisi, diyabetik ilaçların kullanılması, kilo kaybının hedeflendiği diyet ve cerrahi yöntemler ile bu hastalığın tedavisi mümkündür.

• Hormon Tedavisi: Kadınlarda östrojen ve progesteron hormonlarının dengelenmesine yardımcı olmak adına en sık başvurulan tedavi yöntemlerinden birisidir. Genellikle kadın doğum uzmanları tarafından kişiye uygun kadın doğum hapları önerilmektedir.
• Diyabetik İlaçlar: Kan insülin seviyesini dengede tutmaya yardımcı olan diyabetik haplar sayesinde daha kolay bir şekilde kilo kaybı gerçekleşebilir. Göbek bölgesindeki yağlanmanın azalmasına bağlı olarak da adet döngüsü düzenlenebilir.
• Klomifen: Genellikle hamile kalmak isteyen polikistik over sendromu olan kişilere bu ilaç doktorlar tarafından önerilmektedir. Bu ilacı kullanan kadınların ikiz veya üçüz doğurma ihtimallari daha yüksek bulunmaktadır.
• Cerrahi Yöntem: İlaç ve hormon tedavisine rağmen sonuç alamayan ve hastalığı ilerlemiş kişilerde cerrahi yöntem kullanılmaktadır.
• Diyet Tedavisi: Yapılan bilimsel çalışmalarda mevcut kilo ağırlığındaki %5’lik azalışın bu hastalığın semptomlarının iyileşmesini sağladığı görülmüştür. Göbek bölgesindeki yağlanmanın azalması menstrüel döngünün sağlanmasına ve adet düzensizliğinin giderilmesine yardımcı olacaktır. Bu yüzden bu süreçte mutlaka diyetisyen desteği alınmalıdır.

Polikistik Over Diyeti Nasıl Yapılır?

Sağlıklı bir beslenme programı insülin direncinizi dengeleyebilir ve PCOS semptomlarının iyileştirilmesine destek olabilir. Polikistik over sendromuna sahip bireyler için uygulanacak diyet programları kişiye özel hazırlanmalıdır. Polikistik over diyeti ile şeker hastaları için uygulanan beslenme programlarının insülini dengeleme özelliğinden dolayı birçok ortak noktaları bulunmaktadır.

• Karbonhidrat: Polikistik over sendromuna sahip bireylerin uyguladıkları beslenme programlarında enerjinin %30-40 oranında karbonhidrat kaynaklarından gelmesi yeterli olacaktır. Bireyler günlük beslenme programlarında basit şeker içeriğine sahip gıdaları tamamen çıkartmalı ve kompleks karbonhidrat içeriğine sahip gıdaları belirli miktarlarda tüketmelidirler. Kahvaltı öğününde tam tahıllı, tam buğday, çavdar gibi lif içeriği yüksek ekmek çeşitlerine yer vermelidirler. PCOS olan kişiler öğle ve akşam yemeklerinde ise pirinç, makarna gibi besinlerin tüketiminden kaçınmalıdır. Bu öğünlerde yağsız çorba ve bulgurun tercih edilmesi kilo verme sürecinde daha ideal olacaktır.
• Protein: Polikistik over diyeti uygularken protein kaynağı besinlerin kompleks karbonhidrat kaynakları ile birlikte tüketilmesi kan şekerinin dengede kalması ve sağlıklı kilo verebilmek adına oldukça önemlidir. Bu yüzden yağsız kırmızı et, tavuk, balık, yumurta, yoğurt, süt, ayran, kefir gibi protein içeriği yüksek besinler PCOS diyeti için oldukça önemlidir. Bu yüzden gün içerisinde belirli zaman aralıklarıyla tüketmeye özen gösterilmelidir. Ara öğünlerde ise meyve ile yoğurt, peynir ile galeta, süt ile taze meyve gibi protein ve karbonhidrat kaynakları dengeli bir şekilde kişiler tarafından tercih edilebilmektedir. Tüketilecek olan besinlerin porsiyonları ise kişinin metabolizma hızı, yaş, boy ve mevcut kilo değerlerine göre farklılık göstereceği için bir uzmandan mutlaka destek alınmalıdır.
• Yağ: Polikistik over diyetlerinde karbonhidrat yüzdesi düşürüldüğü için yağ yüzdesi bir miktar arttırılabilmektedir. Doymuş yağlar PCOS tedavisinde; esansiyel yağ asitleri ise hücre duvarının korunması, kilo yönetimi ve hormonların dengelenmesinde oldukça önemlidir. Bu yüzden PCOS diyetlerinde somon ve uskumru gibi yağlı balıklara, avokado, zeytinyağı, ceviz ve fındık gibi yağlı tohumlara, kabak çekirdeği ve keten tohumugibi besinlere diyet listelerinde mutlaka yer verilmelidir. Margarin, mayonez gibi sağlıksız yağ kaynakları yerine esansiyel yağ asitlerinden zengin besinlerin tüketimi bu süreçte büyük önem taşımaktadır.

Polikistik Over Diyeti ile Kilo Verilir Mi?

Polikistik over diyeti ile kilo vermek her ne kadar göz korkutsa da gösterilen emek ve sabır ile olumlu sonuçlar alabilmek imkansız değil. İnsülin direnci ile seyreden polikistik over sendromu kilo verme süresini yavaşlatabilmektedir. Fakat unutulmamalıdır ki, vücut ağırlığının sadece %5-10 oranında azalması bile polikistik over sendromuna büyük ölçüde fayda sağlayacaktır. Bu dönemde ideal kiloya sahip olabilmek son derece önemli. Diyet programında belirtilen beslenme düzeni ihmal edilmediği sürece kısa sürede iyi sonuçlar alabilmek mümkündür.

Polikistik over diyeti doktor kontrolü altında ve bir beslenme uzmanı eşliğinde kişiye özel şekilde hazırlanmaktadır. Hazırlanan diyetlerde basit şeker ve basit şeker içeren birçok besinden uzak durulması özellikle belirtilmiştir. Aynı şekilde beyaz un yerine tam tahıllı un kullanımı önerilmektedir. Polikistik over diyeti boyunca düşük glisemik indeksi olan besinlerin tüketimi tavsiye edilir. Bu sayede insülin direnci kontrol altına alınırken kan şekeri düzeyinin de normal seyri sağlanır.

Polikistik over diyeti boyunca yaşanılan sendrom dolayısıyla ani acıkma ve hipoglisemi atakları yaşanabilir. Bu atakların önüne geçmek için diyet listelerinde her öğünde ve doğru şekilde kullanılan karbonhidrattan zengin besinler önerilir. Aynı şekilde vücut için yeterli miktarda protein tüketiminin sağlanması da ani acıkmaların önüne geçecektir. Bu süre zarfında yağ oranını dengelemekte sendromun tedavi edilmesinde önemli rol oynuyor. Bu yüzden hayvansal kaynaklı besinlerin tüketiminin azaltılması gerekir. Hayvansal kaynaklı yağlar yerine doğal ve bitkisel yağlar tüketilebilir.

Polikistik Over Kilo Verince Geçer Mi?

Son yıllarda sıklıkla rastlanan ve doğurganlığı olumsuz yönde etkileyen polikistik over sendromu, çeşitli hastalık riskine de zemin hazırlamaktadır. Aynı zamanda bir endokrin hastalığıdır ve özellikle üreme çağında olan kadınlarda yaygın olarak görülmektedir. Polikistik over sendromunun tedavi edilememesi ile kısırlık, hipertansiyon, kalp ve damar hastalıklarının görülme riski artmaktadır.

Son zamanlarda önerilen polikistik over diyeti ile kısa zamanda tedavi imkanı bulmak mümkündür. Kişiye özel hazırlanan polikistik over diyeti kişinin ideal kilosunu kazanması sağlanır. Böylelikle insülin direncinin azaltılması amaçlanmaktadır. İnsülin direncinin azalması polikistik over sendromunda iyileşme yolunda yanıt verecek önemli adımlardan biridir. Kilo vermenin en önemli tedavi yöntemlerinden biri olmasının yanı sıra erken teşhis de son derece önemlidir. Aşırı kilo ve obezite sorunu kandaki şeker seviyesi ve insülin hormonlarının dengede olmasını engellediği için polikistik over diyeti programının başarılı ve düzenli uygulanması kısa sürede olumlu sonuçlar verecektir.

Fazla kilo sorunu yaşayan kadınların polikistik over sendromuna yakalanmaları daha sık rastlanan bir durumdur. Tedavide medikal uygulamaların yanı sıra uygulanan diyet programları da oldukça etkilidir. Geç fark edilen ve özellikle fazla kilolu kadınlarda karşılaşılan sendrom rahim içi kanserine sebep olabilmektedir. Uygulanan diyet programına sadık kalındığı süre boyunca yaşanan metabolik ve hormonal problemlerin büyük bir oranda düzeldiği gözlenmiştir. Kilo artışı yüksek tansiyon ve diyabet rahatsızlıklarını da beraberinde getirdiği için rahim içinde oluşan düzensiz kalınlaşmalar ve devamında getirdiği kanser riski yüksektir.

Polikistik Over Hastaları Hangi Besinleri Tüketmelidir?

• PCOS diyetinde zengin protein kaynaklarına yer verilmelidir. Yumurta, peynir, balık çeşitleri, et, tavuk, köfte, yoğurt, süt, kefir gibi protein içeriği yüksek besinler günlük beslenme programında yer almalıdır. Protein içeriği yüksek besinlerin sindirim süreleri karbonhidrat içeriği yüksek besinlere göre oldukça daha uzundur. Bu yüzden kan şekerinde meydana gelebilecek ani değişimleri de engellemiş olurlar.
• PCOS diyetinde brokoli, brüksel lahanası, karnabahar, kabak gibi sebzeler; kuru fasülye, nohut, mercimek, kinoa, maş fasülyesi, karabuğday gibi bakliyatlar; portakal, armut, ananas, greyfurt gibi meyveler tercih edilmelidir. Lif içeriği sayesinde bu besinler kan şekerindeki ani dalgalanmaları engellemektedir. İnsülin direncinin iyileştirilmesine destek olmaktadır.
• Polikistik over diyeti sürecinde anti-inflamatuar besinlerden zengin beslenme programları uygulanmalıdır. Zerdeçal, zencefil, domates, sarımsak, somon balığı, zeytinyağı ve pulbiber gibi anti-inflamutuar içeriği zengin olan besinler düzenli bir şekilde tüketilmelidir.
• PCOS diyetinde yağlı tohumların tüketimi de oldukça önemlidir. Omega-3 ve lif içeriği sayesinde ceviz, fındık, badem gibi yağlı tohumlar uzun süreli tokluk hissi verecek ve kan şekerinin hızlı yükselmesine engel olacaktır. Bu gıdalara diyet programlarında yer verilmesi PCOS sürecini kolaylaştıracak ve hızı bir şekilde iyileşmeye yardımcı olacaktır.

Polikistik Over Hastaları Hangi Besinlerden Uzak Durmalıdır?

PCOS diyet sürecinde rafine karbonhidratlardan uzak durulmalıdır. Beyaz ekmek, kek, kurabiye, poğaça gibi beyaz un ile yapılmış olan tüm besinlerin tüketiminden kaçınılmalıdır.

Şekerli ve asitli içecek, çikolata, şekerleme gibi besinlerin tüketiminden uzak durulmalıdır. Kan şekerinin hızlı yükselmesini sağlayan bu besinler gün içerisinde fazla kalori alınmasına neden olur ve kilo verme sürecinizi yavaşlatır.

• PCOS diyet sürecinde işlenmiş gıdaların tüketiminden kaçınılmalıdır. Salam, sosis, sucuk, pastırma ve işlem görmüş etlere diyet sürecinde yer verilmemelidir.
• Kızartılmış besinler, mayonez, krema gibi yüksek kalorili besinler ile dondurulmuş, konserve gibi yüksek oranda tuz içeriğinde sahip gıdalar tüketilmemelidir.
• İçeriğinde şeker, früktoz, mısır şurubu ve dekstroz bulunduran besinler tüketilmemelidir. Besinleri tüketmeden önce mutlaka etiketinden içeriği kontrol edilmelidir.

Örnek Polikistik Over Diyet Listesi

Kahvaltı

• 1 adet yumurta
• 1 dilim beyaz peynir
• Mevsim yeşilliği
• 2 adet ceviz içi
• 1 ince dilim tam tahıllı ekmek

Ara Öğün

• 1 fincan şekersiz yeşil çay + 1 orta boy elma

Öğle Yemeği

• 1 kase kremasız sebze çorbası
• 90-120 gram ızgara/fırında tavuk/ köfte/balık
• Haşlanmış sebze (zeytinyağı ve limon ilave edebilirsiniz)
• 1 kase yoğurt

Ara Öğün

• 1 bardak ayran/kefir ++ 8-10 adet çiğ badem

Akşam

• 1 porsiyon sebze yemeği
• 1 kase yoğurt
• Mevsim salata
• 1 ince dilim tam tahıllı ekmek

Uyumadan 2 Saat Önce

• 1 su bardağı süt

Bu diyet listesi Polikistik Over için örnek bir beslenme programını oluşturmaktadır. Kişinin ihtiyaçları doğrultusunda değişkenlik göstermektedir. Uygulamadan önce mutlaka diyetisyeninize danışınız.

Polikistik Over Diyet Önerileri

• Kahvaltı öğününüzü zengin içerikli yaparken akşam yemeğinizi hafif tüketin.
• Düşük glisemik indeksine sahip besinler tüketmeye özen gösterin.
• Öğün düzeninize dikkat edin ve öğünlerinizi aksatmayın.
• Gün içerisinde tükettiğiniz karbonhidrat miktarını azaltın.
• Öğünlerinizin protein içeriğinin yüksek olmasına dikkat edin.
• Fiziksel aktivite düzeyinizi arttırın.

-Gün içerisinde yeterince su içtiğinizden emin olun. Su metabolizmanızın yeterli çalışması ve tokluk hissi için önemlidir. Bu yüzden gün içerisinde 1.5-2 ltre su içilmelidir.

Polikistik Over varken Porsiyon Kontrolü Yapılmalı Mı?

PCOS diyetleri uygularken tüketilen besinler kadar tüketilen porsiyonlarda oldukça önemlidir. Porsiyon kontrolü hem kilo verimi hem de insülin direnci için büyük önem taşımaktadır. Ana öğünlerde karbonhidrat gurubundan 1 dilim tam tahıllı, tam buğday, çavdar ekmeğii veya 3 yemek kaşığı bulgur veya kepekli makarna tüketilmesi yeterli olacaktır. Ara öğünlerde ise günde 1-2 porsiyon olmak koşuluyla porsiyon kontrolüne özen gösterilmelidir. Bu porsiyonlar kişinin ihtiyaçları doğrultusunda artabilir veya azalabilmektedir. Kilo verme sürecinde etkili olan besinleri aşırı derecede tüketmek kilo verme sürecinizi yavaşlatacak hatta kilo almanıza bile sebep olacaktır. Bu yüzden listenizde yer alan besinlerin porsiyon kontrolünü yaparak tüketmeniz kilo vermeniz açısından oldukça önemlidir.

Günde Kaç Kalori Tüketilmesi Gerekir?

Gün içerisinden gıdalar ile alınması gereken kalori miktarı kişiden kişiye değişkenlik göstermektedir. Kişinin yaş, cinsiyet, boy, mevcut kilo, metabolik rahatsızlıkları, günlük fiziksel aktivite düzeyi günlük alması gereken kalori miktarını belirlemektedir. Gün içerisinde düşük kalorilerle beslenmek metabolizmanın yavaşlamasına neden olacaktır. Gün içerisinde çok yüksek kalorilerle beslenmek ise kilo artışına, kan şekeri regülasyonunda bozulmalara ve vücutta yağ depolanmasına neden olmaktadır. Bu yüzden vücuttaki fonksiyonların düzenli olarak sürdürülebilmesi ve sağlıklı bir bedene sahip olunması için gün içerisinde ihtiyaçlarınız doğrultusunda yeterli kalori alınması gerekmektedir. Vücut için yeterli kalorinin alınması Poliskistik over hastalığının iyileştirilme süreci içinde oldukça önemlidir.