Vitaminler

Vitamin Nedir?

Vitaminler, vücudunuzun düzgün çalışmasını ve sağlıklı bir şekilde kalmasını sağlayan temel besinlerdir. Çoğu vitamin, yediğimiz yiyeceklerde ya da vitamin takviyelerinde bulunabilir. Vitaminlerden aldığınız besinler vücudunuzun aşağıdaki gibi temel işlevleri yerine getirmesine yardımcı olur:

• Deri, kemik ve kas üretimi
• Bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi
• Hücre, doku ve organların bakım ve onarımı
• Yiyecekleri enerjiye dönüştürmek

Vitaminler Ne İşe Yarar?

• Suda çözünen vitaminler vücut içerisinde serbest bir şekilde dolaşırlar.
• Fazla miktarlar genel olarak böbrekler tarafından atılır.
• Vücudun suda çözünen vitaminlere sık, küçük dozlarda ihtiyacı vardır.
• Bu vitaminlerin yağda çözünen vitaminler gibi toksik seviyelere ulaşması çok olası ve kolay değildir. Ancak niasin, B6 vitamini, folat, kolin ve C vitamininin üst tüketim limitleri vardır.
• Yağda çözünmekte olan vitaminler vücut hücrelerinin içerisinde depolanır ve suda çözünenler kadar kolay bir şekilde vücuttan atılmazlar.
• Vücut bunlara ihtiyaç duyar fakat suda çözünen vitaminler kadar sık ve çok tüketilmeleri gerekmez.
• Yağda çözünen bir vitaminden çok fazla alırsanız, toksik hale gelebilir.
• Vücudunuz özellikle hayvansal kaynaklardan (retinol) alınan çok fazla A vitaminine ve çok fazla D vitaminine karşı hassastır.

Vitamin Çeşitleri Nelerdir?

Yağda çözünen vitaminler ve suda çözünen vitaminler:
Yağda çözünen vitaminler, lipitlerde (yağlarda) çözünür. İnce bağırsağın lenfatik sistemi yoluyla genel kan dolaşımına giren yağ globüllerinde emilirler. Suda çözünen vitaminler vücutta depolanmaz, yani vücudun gerekli besinleri alabilmesi için sürekli olarak bunlara ihtiyacı vardır. Besinler emildikten sonra fazla olan vitaminler vücuttan atılır.

A Vitamini

Görme, sağlıklı cilt ve mukoza zarları, kemik ve diş gelişimi, bağışıklık sistemi sağlığı için gereklidir. Hayvansal kaynaklardan A vitamini (retinol): kuvvetlendirilmiş süt, peynir, krema, tereyağı, kuvvetlendirilmiş margarin, yumurta, karaciğer. Beta-karoten (bitki kaynaklarından): Yapraklı, koyu yeşil sebzeler; koyu turuncu meyveler (kayısı, kavun) ve sebzeler (havuç, kış kabağı, tatlı patates, balkabağı) ile elde edilir.

D Vitamini

Kalsiyumun uygun şekilde emilmesi için gereklidir ve kemiklerde depolanır. Yumurta sarısı, karaciğer, yağlı balık, kuvvetlendirilmiş süt, kuvvetlendirilmiş margarin içerisinde bulunur. Güneş ışığına maruz kaldığında cilt D vitamini üretimi yapabilir fakat özellikle güneşsiz kış günlerinde besinlerden bu vitamini sağlamak gerekir. Bu yüzden D vitamini açısından zengin beslenmek önemlidir.

E Vitamini

E vitamini yağda eriyen bir vitamindir. Bitkisel yağlar, tahıllar, et, kümes hayvanları, yumurta ve meyveler dahil olmak üzere birçok gıdada bulunur. E Vitamini birçok organın düzgün işlev görmesi için gerekli olan önemli bir vitamindir. Aynı zamanda bir antioksidandır. Gıdalarda doğal olarak bulunan E vitamini (RRR-alfa-tokoferol), takviyelerde bulunan insan yapımı E vitamininden farklıdır.

K Vitamini

K vitamini, uygun kan pıhtılaşması için gerekli bir vitamindir ve ayrıca kemik metabolizmasında rol oynar. Kan kalsiyum seviyelerinin düzenlenmesinde de rolü vardır. Lahana, karalahana ve ıspanak gibi yeşil yapraklı sebzeler; brokoli, brüksel lahanası ve kuşkonmaz gibi yeşil sebzelerin içerisinde iyi miktarlarda bulunur. Ayrıca diğer yandan bakteriler tarafından bağırsak sisteminde de üretilir.

Tiamin (B1 Vitamini)

Enerji metabolizması için gerekli olan bir enzimin parçası olarak görev yapmaktadır ve ayrıca sinir fonksiyonu için önemli bir vitamindir. Hemen hemen tüm besleyici gıdaların içerisinde orta düzeyde bulunur: dana eti, tam tahıllı ya da besin açısından zenginleştirilmiş ekmekler ve tahıllar, baklagiller, kabuklu yemişler ve tohumlar bunlara iyi örneklerden bazıları olarak karşımıza çıkar.

Riboflavin (B2 Vitamini)

Riboflavin B2 vitaminidir. Süt, et, yumurta, fındık, zenginleştirilmiş un ve yeşil sebzeler dahil olmak üzere hem bitki hem de hayvan bazlı gıdalarda yaygın olarak bulunur. Riboflavin birçok vücut işleminde yer alır. Cildin düzgün gelişimi, sindirim sistemi astarı, kan hücreleri ve beyin fonksiyonu için gereklidir. İnsanlar migren ve kandaki yüksek homosistein seviyeleri için riboflavin kullanırlar.

Niasin (Nikotinik Asit, Vitamin PP)

Niasin, vücudunuz tarafından yiyecekleri enerjiye dönüştürmek için üretilen ve kullanılan bir B vitaminidir. Sinir sisteminizi, sindirim sisteminizi ve cildinizi sağlıklı tutmaya yardımcı olur. Niasin (B-3 vitamini) genellikle günlük multivitaminin bir parçasıdır, ancak çoğu insan yedikleri yiyeceklerden yeterince niasin alır. Niasin açısından zengin besinler arasında maya, süt, et, tortilla ve tahıl taneleri bulunur.

Folik Asit

Folik asit kuru fasulye, bezelye, mercimek, portakal, tam buğday ürünleri, karaciğer, kuşkonmaz, pancar, brokoli, brüksel lahanası ve ıspanak gibi gıdaların içerisinde doğal olarak bulunan bir B vitamini türüdür. Folik asit, vücudunuzun yeni hücreler üretmesine ve muhafaza etmesine yardımcı olur ve diğer yandan kansere yol açabilecek olan DNA değişikliklerini önlemeye yardımcı olur.

Vitamin B6 (Piridoksin)

B6 Vitamini beyin gelişimi, sinir sistemi ve bağışıklık sisteminin sağlıklı işlemesi için önemlidir. B-6 vitamininin besin kaynakları arasında kümes hayvanları, balık, patates, nohut, muz ve güçlendirilmiş tahıllar bulunur. B-6 Vitamini, tipik olarak oral kapsül, tablet veya sıvı olarak ek olarak da alınabilir. İnce bağırsağın gıdalardan besinleri emmesini engelleyen böbrek hastalığı veya durumları olan kişilerde B-6 vitamini eksikliği olma olasılığı daha yüksektir.

Vitamin B12

B12 Vitamini, kırmızı kan hücresi oluşumunda ve hücre metabolizmasında, sinir fonksiyonunda ve hücrelerin içinde genetik bilgi taşıyan moleküller olan DNA’nın üretimi aşamasında ciddi roller oynar. B-12 vitamininin besin kaynakları arasında kümes hayvanları, et, balık ve süt ürünleri bulunur. B-12 vitamini ayrıca zenginleştirilmiş kahvaltılık gevrekler gibi bazı gıdalara eklenir ve oral takviye olarak bulunur.

Pantotenik Asit

Pantotenik asit (B5 vitamini) karbonhidratların, proteinlerin ve yağların parçalanması için gereklidir. Tek başına pantotenik asit eksikliğinden kaynaklanan hiçbir sorun bulunmamıştır. Bununla birlikte, bir B vitamini eksikliği genellikle diğerlerinin eksikliği ile beraber hareket eder, bu yüzden pantotenik asit genellikle B kompleks ürünlere dahildir. Pantotenik asidin sinir hasarı, solunum sorunları, kaşıntı ve diğer cilt sorunlarının tedavisinde etkili olduğu söylenmektedir.

Biotin

Biyotin, vücudun yakıt olarak kullandığı yağ asitleri ve glikozun oluşması için gereklidir. Amino asit ve karbonhidratların metabolizması açısından da oldukça önemlidir. Biyotin eksikliği nadirdir. Bununla birlikte, ortaya çıkarsa, deri döküntüsü, saç dökülmesi, yüksek kan kolesterol düzeyleri ve kalp sorunlarına yol açabilir. Biyotin takviyelerinin akne, egzama (bir tür cilt bozukluğu) veya saç dökülmesi tedavisinde etkili olduğu iddiaları kanıtlanmamıştır.

C Vitamini

C vitamini ya da askorbik asit, suda çözünen bir vitamin türü olarak bilinmektedir. İnsan vücudu, vitamini sentezleyemez ya da büyük miktarlarda depolayamaz. Hücrelerin büyümesi ve onarımı için gereklidir ve bağışıklık sisteminin desteklenmesinde önemli rol oynar. Aynı zamanda bir antioksidandır ve vücudun hücrelerine saldıran oksijen türevleri olan serbest radikallerle savaşır.

Sık Sorulan Sorular

Günlük Vitamin İhtiyacı Nedir?

Her vitamin ve mineral, vücut süreçlerinde farklı bir rol oynar. Örneğin, merkezi sinir sisteminin düzgün çalışması için sodyum ve potasyum çok önemlidir. Gerekli vitamin ve mineralleri yeterince tüketmek dengeli beslenmenin önemli bir parçasıdır. Bir kişinin her vitamin ve mineralden ne kadar tüketmesi gerektiğini, bir kişi bunları fazla tükettiğinde hangi mikro besinlerin zararlı olduğunu ve hangi yaygın eksikliklerin olduğunu araştırması gerekir.

Vitamin Eksikliğinde Hangi Doktora Gidilmeli?

Vitamin eksikliği aneminiz olduğundan şüpheleniyorsanız, muhtemelen aile doktorunuzu ya da bir pratisyen hekimi ziyaret ederek başlayabilirsiniz. Bununla birlikte, bazı durumlarda, kan hastalıklarının tedavisinde uzmanlaşmış bir doktora (hematolog) sevk edilebilirsiniz. Doktor randevusundaki vakit kısıtlıdır bu yüzden bir soru listesi hazırlamak, birlikte geçirdiğiniz zamandan en iyi şekilde fayda almanıza yardımcı olacaktır.