Çölyak Diyeti

Çölyak hastalığı ile baş etmeye çalışanlar için hazırladığım çölyak diyeti hakkında merak ettiğiniz soruların yanıtları bu sayfada!

Çölyak Hastalığı Nedir?

Çölyak hastalığı, vücudun bağışıklık sisteminin buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda bulunan gluten adı verilen bir maddeye anormal tepki vermesi sonucu ortaya çıkan hastalık türüdür. İlk belirtiler genellikle bir yaşından itibaren gluten içeren yiyecekler yerken ortaya çıkar. Başlangıçta kusma, ishal, bulantı, halsizlik gibi belirtiler görülmektedir. İlerleyen dönemlerde kansızlık ve deri döküntüleri gibi çeşitli belirtiler ortaya çıkar. Kronik bir durum olmasına rağmen tedavi edilebilir ve tedavisi gluten içeren gıdaları diyetten çıkarmaktır.

Çölyak Hastalığı Nedenleri Nelerdir?

1. Genetik Yatkınlık: Çölyak hastalığının gelişiminde genetik faktörler önemlidir. Bu genlere sahip bireylerin hastalığa yakalanma riski daha yüksektir.
2. Çevresel Tetikleyiciler: Genetik yatkınlığa sahip bireylerde çölyak hastalığı gelişimi, çevresel faktörlerin tetiklemesiyle gerçekleşebilir.
3. Gluten İçeren Besinler: Gluten içeren yiyecekler tüketildiğinde, bağışıklık sistemi ince bağırsaktaki villus adı verilen yapıları hasara uğratır.
4. Bağışıklık Sistemi Tepkisi: Çölyak hastalarında bağışıklık sistemi, gluteni bir tehdit olarak algılar ve bağışıklık hücreleri bağışıklık yanıtını tetikler.
5. Bağırsak Mikrobiyotası: Bağırsak mikrobiyotasının bileşimi ve dengesi, çölyak hastalığının gelişiminde etkili olabilir.

Çölyak Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

• Karın Bölgesinde şişkinlik
• Yaşıtlarına göre kilo azlığı
• Kas zayıflığı
• Kansızlık
• Dışkıda anormallik, büyük tuvalet ihtiyacında normalin dışında artış
• İshal
• Kusma
• Bezginlik
• Nedeni ortaya çıkmayan karaciğer hastalıkları
• Büyüme geriliği
• Ağız içinde meydana gelen aftlar
• İştahsızlık, çeşitli gaz şikayetleri
• Eklem ve kemiklerde çeşitli ağrılar
• Sinirlilik
• Ciltte oluşan döküntüler

Çölyak Diyeti Nasıl Yapılır?

Özetle Çölyak Diyeti; buğday, çavdar, arpa, ve yulaftan vazgeçmek demektir. Bu grup tahılları içeren tüm makarna ve diğer işlenmiş gıdalardan da kaçınılmalıdır. Çölyak diyeti listesi planlanırken aşağıdaki gıdalar kullanılmaz ve bu gıdalardan uzak durulması önerilir.

• Buğday, çavdar, yulaf, bulgur, arpa, kuskus, irmik, kraker, makarna, erişte, simit, kamut (horasan buğdayı), kırmızı veya yeşil buğday Yulaf ezmesi ve yoğurt çeşitleri
• Pasta, turta ve kek gibi makarnalar Yasaklanmış tahıllardan yapılan hamur işleri
• Galeta ununa serilmiş et veya balık çeşitleri
• Unlanmış sebze ve et yemekleri
• Gluten içeren yemek ve salatalar için hazırlanmış soslar
• Çikolatalı mısır gevreği ile
• Bira, arpa ve malt içeren tüm içecekler

Çölyak Hastaları İçin Yasaklı Besinler Listesi

Çölyak Hastaları İçin Yasaklı Besinler şu şekilde listelenebilir;

• Glutensiz diyette buğday, arpa ve çavdar gibi tahıl içeren besinler tüketilmez. Bu tahıllarla özel olarak yapılmış; makarna, un, bulgur, ekmek, irmik, erişte, kuskus, kek, turta, kurabiye, kek, donut, bisküvi, waffle, kraker, dondurma külahları, fırınlanmış tatlılar, gluten içeren salça, ketçap, , et ürünleri, yulaflı soslar gibi tarhana, patates kızartması, una veya galata ununa batırılmış tavuk ve balık, malt içecekleri, gluten içeren hazır çorbalar, köfte tüketilmemelidir.
• Ayrıca dondurma, çikolata, ketçap, puding, sakız, mayonez ve sirke gibi bazı gıdalar da gluten içerir.
• Çölyak hastalığı riski taşıyan besinler modifiye nişasta, dekstrin, tatlandırıcılar, hidrolize bitkisel protein, hidrolize bitkisel protein, soslar, baharatlı yiyecekler, gluten içermeyen ibaresi olmayan paketlenmiş yiyeceklerdir.
• Ayrıca ilaç ve kozmetik, deterjan, hamuru gibi ürünlerde gluten bulunur.
• Çölyak hastaları etiket okumayı alışkanlık haline getirmeli ve diyetlerine ömür boyu sadık kalmalıdır.

Çölyak Diyetinde İzin Verilen Gıdaların Listesi

Çölyak hastalığı kronik bir durum olmasına rağmen tedavi edilebilir ve tedavisi gluten içeren gıdaları diyetten çıkarmaktır. Çölyak hastalığı ve gluten duyarlılığı olan kişiler glutensiz bir diyet izlemelidir. Glutensiz diyet; arpa, buğday, yulaf ve çavdar içeren tüm gıdalardan (tahıllar, makarna ve birçok işlenmiş gıda) kaçınmak anlamına gelir.

Çölyak diyetinde izin verilen besinler şu şekilde listelenebilir; Unutulmaması gereken nokta gluten içermeyen besinler tüketilmeli.

• Mısır
• Patates
• Pirinç
• Soya unu
• Et
• Meyveler
• Sebzeler

Örnek Çölyak Diyeti Listesi

Çölyak diyet listesi internette pek çok örneği vardır lakin önemli olan gerçekten hastalığa özen gösterilmiş bir diyet olmasıdır.

Kahvaltı:

• Şekersiz çay
• 1 dilim beyaz peynir veya 1 dilim çedar peyniri (30 gr)
• 1 haşlanmış yumurta
• 4-5 zeytin veya 2 fındık
• Domates salatalık
• 1-2 dilim glutensiz ekmek

Ara öğün:

• bitkisel şekersiz çay
• 1 porsiyon meyve

Öğle yemeği:

• 90-100 g ızgara et/ balık / tavuk
• mevsim salatası
• 1 bardak ayran
• 1 parça glutensiz ekmek

Ara Öğün:

• 1 bardak süt
• Kurabiye veya 1 porsiyon Meyve

Akşam yemeği:

• 1 yemek kaşığı unsuz çorba (Yayla/Tarhana hariç) veya 3 yemek kaşığı pirinç pilavı
• 1 porsiyon sebze unu veya baklagiller
• 1 kase yoğurt
• Salata

Gece yarısı atıştırması :

• 1 porsiyon meyve + 2 kuruyemiş
• Çay/kahve şekersiz

Çölyak Diyeti Uygularken Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?

Çölyak diyetinde dikkat edilecekler şu şekilde sıralanabilir;

• Doğal gıdalara ağırlık verilmeli (et, balık, yumurta, sebze, baklagiller, pirinç, mısır, patates)
• Okul içi ve okul dışı öğünler özenle seçilmelidir.
• Mısır unu ve pirinç unu ile karıştırılmış buğday ununa dikkat edin.
• Etiketsiz yiyecekleri yerken çok dikkatli olun.
• İlaçlar, kozmetikler, şampuanlar, kremler vb. Gluten içeriği açısından dikkatli kullanılmalıdır.
• Pişirme ve hazırlama sırasında güvenli gıdaların gluten içeren gıdalarla bulaşmamasına özen gösterilmelidir.
• İlaç, kozmetik, şampuan ve krem ​​gibi ürünler gluten içeriğinden dolayı dikkatli kullanılmalıdır. Çok iyi bir etiket okuyucusu olmalısınız ve gıda etiketleri okunmalıdır.
• Glutensiz gıdaların özellikle evde ayrı tutulması önemlidir.
• Mısır, pirinç, patates, nohut, mercimek, kestane, soya fasulyesi, fasulye, fındık gibi gıdalar ile bu gıdalardan elde edilen un ve nişastalara öncelik verilmesi gerekmektedir.
• Ceviz, fındık, incir ve kuru üzüm gibi kuruyemişlerin besin zincirinde yer alması önemlidir.
• Buğday ekmeği yerine mısır ekmeği yiyebilirsiniz.
• Meyve, sebze, yumurta ve et ürünleri yemekte sakınca yoktur.

Sık Sorulan Sorular