Gıda Zehirlenmesi Nedir?
Gıda zehirlenmesi, içinde bakteri, virüs veya parazit bulunan yiyecekleri yemekten kaynaklanan bir hastalıktır. Semptomlar, enfeksiyon tipine bağlı olarak alımdan saatler, günler veya haftalar sonra başlayabilir. Gıda zehirlenmesi için bazı ilaçlar semptomları hafifletirken, diğerleri semptomları daha da kötüleştirebilen dehidrasyonu önlemeye yardımcı olur. Fakat her durumda bir doktora danışmak çok daha iyi bir seçenek olacaktır.
Gıda Zehirlenmesi Nedenleri Nelerdir?
- Gıda zehirlenmesi olan çoğu insan evde iyileşir ve herhangi bir özel tedaviye ihtiyaç duymaz, ancak tavsiye için doktorunuza başvurmanız gereken bazı durumlar vardır.
- Dilimlenmiş etler, hamur işleri ve sandviçler gibi tutulduktan sonra pişirilmeyen gıdalar.
- Çiğ ya da az pişmiş kabuklu deniz ürünleri, özellikle istiridye.
- Sığır veya kümes hayvanları, özellikle büyük kızartmalar; soslar; kurutulmuş veya önceden pişirilmiş gıdalar.
- Çiğ veya az pişmiş tavuk, hindi ve et; yumurta; pastörize edilmemiş (çiğ) süt ve meyve suyu; çiğ meyve ve sebzeler.
- Uygun olmayan şekilde konserve edilmiş veya fermente edilmiş gıdalar gibi bazı gıdalar ve nedenler gıda zehirlenmesine yol açabilecek faktörler arasında yer almaktadır.
Gıda Zehirlenmesi Belirtileri Nelerdir?
Gıda zehirlenmesine genellikle bakteri bulaşmış gıdaların yenmesi neden olur. Mikroplarla kontamine olmuş bir şey yerseniz gıda zehirlenmesine yakalanabilirsiniz. Genellikle çok ciddi olmasa da ciddi olabilecek durumları da ortaya çıkartabilir ve doktora gitmek zorunda kalabilirsiniz. Gıda zehirlenmesinin başlıca belirtileri şunlardır:
- Hasta hissetmek (mide bulantısı)
- Kusma
- Kan veya mukus içerebilen ishal
- Mide krampları ve karın ağrısı
- Enerji eksikliği ve zayıflık
- İştah kaybı
- Yüksek sıcaklık (ateş)
- Ağrıyan kaslar
- Titreme
Semptomlar genellikle kontamine gıdaları yedikten 1-2 gün sonra başlar. Semptomlar birkaç saat ile birkaç hafta sonra herhangi bir noktada başlayabilir. Çoğu durumda, bu belirtiler birkaç gün içinde geçer ve tamamen iyileşirsiniz.
Gıda Zehirlenmesine Ne İyi Gelir?
- Dinlenmek, vücudunuzun gıda zehirlenmesinden sonra kendisini toparlamasına yardımcı olmanın en iyi yoludur. Bu yüzden kendinizi daha iyi hissedene kadar dinlenmeniz önemlidir.
- Diğer yandan, semptom yaşamaya başladıktan sonraki ilk birkaç saat yemek yemeyin ve herhangi bir şey içmeyin. Yemek yemeye ve içmeye başladığınızda, kraker ve hafif besleyici sıvılar gibi yumuşak ve hafif yiyecekleri tüketin.
- Gıda kaynaklı herhangi bir hastalığın en yaygın komplikasyonlarından biri, özellikle küçük çocuklar ve yaşlı yetişkinler arasında dehidrasyondur. Hemen tedavi edilmezse durum ölümcül olabilir.
- Gıda zehirlenmesi, bağırsaklarınızdaki hassas iyi ve kötü bakteri dengesini bozabilir. Probiyotik almak onu dengeye geri getirebilir. Ayrıca sizi gelecekteki gıda kaynaklı hastalıklardan korumak için bağırsaklarınızı güçlendirebilirler.
- Zencefil veya nane çayı içmekte size iyi gelecektir.
Gıda Zehirlenmesine Ne Yapılmalı?
Genellikle kendinizi ya da yakınınızı evde tedavi edebilirsiniz.
- Semptomlar 2 gün boyunca duruncaya kadar okula veya işe gitmemeniz sizin için daha iyi olur. Çünkü ilk iki gün, en bulaşıcı olduğu zamandır. Bu zamanda kendinize önemli şekilde dikkat etmeniz iyileşmenizi hızlandıracaktır.
- Dehidrasyonu önlemek için dinlenin ve bol sıvı tüketin. Sadece yudumlayabilecek olsanız bile bol su içmeye çalışın.
- Kendinizi iyi hissettiğinizde beslenmeye dikkat edin. İlk başta küçük, hafif yemekler deneyin ve kendinizi daha iyi hissetmeye başlayana kadar kızarmış ekmek ve pirinç gibi hafif yiyeceklere sadık kalın.
- Yaşlılar gibi hassas kişiler için oral rehidrasyon solüsyonları (ORS) önerilir. Bunlar eczanelerden temin edilebilir.
Hangi Besinler Gıda Zehirlenmesi Yapar?
Mikroplarla kontamine olmuş bir şey yerseniz gıda zehirlenmesine yakalanabilirsiniz.
Bu, aşağıdaki durumlarda olabilir:
- Doğru şekilde saklanmamış, örneğin, dondurulmamış veya soğutulmamış gıdalar
- Çok uzun süre dışarıda kalan gıdalar
- Hasta veya ellerini yıkamamış biri tarafından ele alınan gıdalar
- ‘Son kullanma’ tarihinden sonra yenen gıdalar
Çiğ ve pişmiş yiyecekleri aynı kesme tahtası üzerinde hazırlarsanız çapraz bulaşma olabilir. Çapraz bulaşma, yiyecekler, yüzeyler ve ekipman arasında zararlı bakterilerin yayıldığı yerdir.
Uygun şekilde kullanılmadığı, saklanmadığı veya pişirilmediği takdirde kontamine olabilecek gıdalar şunları içerir:
- Çiğ et ve kümes hayvanları
- Çiğ kabuklu deniz ürünleri
- Pastörize edilmemiş süt
- ‘Hazır’ yiyecekler. Bunlar pişmiş dilimlenmiş etler, pate, yumuşak peynirler ve önceden paketlenmiş sandviçler olabilir.
Sık Sorulan Sorular
Gıda Zehirlenmesi Etkisini Ne Zaman Gösterir?
Farklı bakteri ve virüslerin farklı etkileri olabilir: Salmonella için gastro ve grip benzeri semptomlar, enfekte gıdayı yedikten 8 ila 72 saat (genellikle 12 ila 36 saat) sonra ortaya çıkabilir ve 2 ila 5 gün sürebilir. Campylobacter için gastro semptomları 2 ila 5 gün içinde ortaya çıkar ve 2 ila 10 gün sürer.
Gıda Zehirlenmesi Kaç Gün Sürer?
Çoğu gıda zehirlenmesi vakasının tamamen iyileşmesi 1 ila 5 gün sürer. Küçük çocuklar, yaşlılar, hamile kadınlar ve altta yatan tıbbi veya bağışıklık sistemi rahatsızlıkları olanlar, gıda zehirlenmesinden ciddi hastalık geliştirme riski altındadır. Bu hastalar için, gıda zehirlenmesinden şüpheleniliyorsa, mümkün olan en kısa sürede bir doktora veya sağlık kuruluşuna başvurmaları önerilir.
Gıda Zehirlenmesi Nasıl Tespit Edilir?
Semptomların ortaya çıkmasından önceki süre, hastalığın nedenine göre değişir. Örneğin, Staphylococcus aureus (Staph) maruziyetinden kaynaklanan semptomlar 30 dakika içinde başlarken Listeria hastalığının semptomlarının ortaya çıkması 4 hafta kadar sürebilir. Genel olarak, gıda zehirlenmesinin en yaygın biçimleri, maruziyetten sonraki 30 dakika ila 2 gün içinde semptomlara yol açar. Bu semptomlar ile gıda zehirlenmesi anlaşılabilir.
Gıda Zehirlenmesi Kusunca Geçer Mi?
Çoğu durumda, gıda zehirlenmesi olan kişiler tıbbi tedavi olmaksızın kendi başlarına iyileşirler. Dehidrasyonu önlemek için kayıp sıvıları ve elektrolitleri değiştirerek gıda zehirlenmesini tedavi edebilirsiniz. Gıda zehirlenmesi olduğunda, yemek yedikten sonra kusabilir veya kısa bir süre için iştahınızı kaybedebilirsiniz. İştahınız döndüğünde, ishaliniz devam etse bile, çoğu zaman normal diyetinizi yemeye geri dönebilirsiniz.
