Popüler Diyetler

Son dönemde dünyada artan obezite oranı ile birlikte popüler diyetlerde artmaktadır. Popüler diyetlere neredeyse her gün bir yenisi eklenmektir. Yeni zayıflama hapları, çayları, formülleri piyasaya sunulmaktadır. Kilo problemleri olanlara sağlıklı ve dengeli beslenme uzun ve meşakkatli gelmektedir. Oysaki herkes en kısa yoldan kilolarına veda etmek ister. Fakat bu uygulanan popüler diyetler, çaylar, haplar toplumunun şişmanlık oranlarını daha da arttırmaktadır. Her uygulanan popüler diyet bir ay sonrada başka bir popüler diyet uygulayacağınızı garantiler. Çünkü verilen kilolar kalıcı olmayacaktır ve diyet bittiğinde diyet süresince verilen kilolar ve belki daha fazlası geri alınacaktır.

Popüler diyetleri; yüksek protein düşük karbonhidrat diyetleri, yüksek karbonhidrat düşük protein diyetler, çok düşük kalorili diyetler ve diğer diyetler olarak 4 gruba ayırabiliriz. Bu dört grubunda ortak özelliği rafine şekerin yasaklanması ve glisemik indeksi düşük besinlerin tercih edilmesidir.

Popüler Diyetlerin Sağlığımıza Etkileri Nelerdir?

Popüler diyetler kişilerin özelliklerinden bağımsız olarak, teorik bir insanı merkeze koyarlar. Bu teorik insan, gerçek hayattaki insanların maruz kaldığı etkilere maruz kalmadığı için de oluşturulan diyetler oldukça yetersizdir. Yetersiz ve kişinin özelliklerinden bağımsız olarak, genele hitap edecek şekilde oluşturulan diyetler de insan vücuduna çeşitli etkiler bırakır. Bu etkiler bazen olumlu olabileceği gibi çoğu zaman olumsuzdur.

Popüler diyetlerin sağlığımıza olan etkilerini şu şekilde sıralayabiliriz:

• Kilo almanın ve sağlıksız bir vücuda sahip olmanın altında yatan temel sebep yanlış ve yetersiz beslenme alışkanlıklarıdır. Popüler diyetler bunu değiştirme vaadinde olsa da kişiye özel olmadıkları için yanlış, dengesiz ve sağlıksız beslenmeyi tetikleyebilirler. En önemlisi de yetersiz beslenme sorununu ortaya çıkararak kişinin sağlığının ciddi derecede tehlikeye girmesine sebep olabilirler.
• Birçok mecrada popüler olarak sunulan diyetler bilimsel dayanaklardan yoksundur. Yani insan metabolizmasını nasıl etkileyecekleri tam olarak bilinmemektedir. Eğer popüler diyetlerin iyi bir filtreden geçirilmeden uygulanırsa vücudun hormon dengesinin bozulması söz konusudur.
• Bazı diyetler kişilerin çok hızlı kilo vermesini sağlayabilir. Amacını gerçekleştiriyor olması iyi gibi görünse de esasen tam tersi bir etkiye sahiptir. Verilen kilolardan dolayı kemik ve kas dokuları zarar görür. Popüler diyetler kalsiyum takviyesine dair net yönergeler içermezler. Ayrıca kalbin atmasını da sağlayan bir kas dokusu olduğu için, kas dokusunda meydana gelebilecek genel bir sorun kalbin performansında azalmaya sebep olabilir.
• Sağlıksız ve yetersiz olarak tanımlayabileceğimiz popüler diyetlerin uzun süre icra edilmesi sonrasında böbreklerde ve safrada taşlar oluşabilir. İdrar yolları enfeksiyonları ile de sıkça karşılaşılır.
• Kişinin özelliklerinden bağımsız olarak hazırlanan popüler diyet listeleri yetersiz beslenme sorununu ortaya çıkarabilir. Yetersiz beslenmenin ilk sonucu da zihin fonksiyonlarının yavaşlamasıdır.

Bunlara ek olarak onlarca farklı etkiden daha bahsetmek mümkündür. Eğer ortalama olarak tanımlanan özelliklere sahip değilseniz popüler diyetlerin size fayda sağlama ihtimali oldukça düşüktür. Faydalı ve sizi zayıflatırken güçlendiren bir diyet listesi için mutlaka uzman diyetisyene başvurmanız gerekmektedir. Size özel hazırlanan bir diyet listesi ile yukarıdaki sorunların hiçbirini yaşamazsınız.

Popüler Diyetler ile Kilo Verebilir Miyim?

Popüler diyetler hazırlanırken insanların özellikleri hesaba katılmaz. Ortalama özelliklere göre, baz bir liste hazırlanır. Kişinin, listedeki gidişatı kendi özel durumuna göre değiştirmesi zorunluluktur. Değiştirilmeyen, olduğu gibi kullanılan popüler diyet listeleri ile kilo vermek imkansız olmasa da oldukça zordur. Popüler diyetler bir felsefeden hareketle oluşturulurlar. Protein ağırlıklı diyetler, karbonhidrat ağırlıklı diyetler ve karma diyetler bu felsefelerden dolayı ortaya çıkmıştır. Ayrıca tıbbi alandaki farklılaşmalar da diyetlerin değişmesini sağlamaktadır.

En iyi diyetin size özel hazırlanmış diyet olduğunu unutmamanız gerekmektedir. Sizin alışkanlıklarınıza, hayat tarzınıza, özelliklerinize uygun olarak hazırlanmış diyet ile konforlu ve kalıcı bir şekilde kilo vermeniz mümkündür. Popüler diyetler ise sizin özelliklerinizden bağımsızdır. Ortalama insan ölçülerine yakın olduğunuz müddetçe bu diyetler ile kilo vermeniz mümkündür. Kilo verirken konfordan bahsetmek ise zordur. Örneğin yumurta sevmiyorsanız, popüler diyetlerdeki yumurta öğünlerini atlamak isteyebilirsiniz. Atlamak yerine ikame etmeyi de düşünebilirsiniz ancak bu sizi strese sokacaktır. Doğal olarak popüler diyetlerin oluşturduğu kafa karışıklığından hareketle diyete olan bağlılık azalacak, diyetin sürdürülebilirliği ortadan kalkacaktır.

Popüler diyetlerle fark edilebilir derecede kilo vermek isteyenlerin yapması gereken şey, diyet listelerini kendi özelliklerine ve ihtiyaçlarına; tüketim alışkanlıklarına göre değiştirmektir. Bu sayede ortalama insan profili değiştirilerek, kilo vermek isteyen insana yaklaştırılacaktır. Günümüzde ciddi manada kilo problemi olan insanlar popüler diyetlerle zayıflamaya çalışmak yerine uzman bir diyetisyenden randevu almakta, buradaki ölçümlerden sonra oluşturulan diyet listelerini uygulamaktadır. Popüler diyet listeleri iradeyi görmek ve göstermek açısından başlangıç olabilirler ancak devamında mutlaka profesyonel destek alınmalıdır.

Popüler Diyetler Kişiye Özel Nasıl Uygulanabilir?

Popüler diyetler uzun süre uygulanıp kalıcı şekilde kilo vermek için kurgulanan diyetler değillerdir. En başta hazırlanma amaçları bu olsa da teori ile pratik birbirini tutmamakta; popüler diyetler ile kilo vermeye çalışanlar hezimet ile karşılaşmaktadır. Popüler diyetler hazırlanırken herkese hitap etmesi amaçlanır. Bu amaçtan hareketle de ortama, olabildiğince az soruna sahip olan bir insan profili oluşturulur. Bu profilin ihtiyaçlarına göre de tamamen teoriye dayanan bir diyet listesi oluşturulur. Eğer vücudunuz oluşturulan bu ortalama insan profilinden ne kadar uzaksa, kilo verme ihtimaliniz de o kadar azalmaktadır. Kısa vadede vücut ölçülerinizi ve alışkanlıklarınızı ortalama insana yaklaştıramayacağınız için yapmanız gereken şey popüler diyet listesini değiştirerek listeyi kendinize yaklaştırmaktır.

Popüler diyetler hazırlanırken en temelde üç felsefeden birini seçerler. Ya protein diyeti, ya karbonhidrat diyeti ya da karma diyet… Protein diyetleri hızlı kilo verdirmeyi amaçlar. Karbonhidrat diyetleri ise uzun vadede az ama kalıcı kilo verdirmeyi. Karma diyetler ise iki besin türünü de içerecek şekilde dizayn edilirler. Popüler diyeti kişiye özel hale getirmek isteyenlerin yapması gereken şey de diyetin temel felsefesi ile oynamaktır.

Öncelikle popüler diyet listesini detaylıca inceleyin. Sevmediğiniz besinleri not edin. Bu besinleri tüketmeniz oldukça zordur. Tüketilirse de sizin diyete olan bağlılığınızı azaltır. Bu sebepten ötürü bu besinleri sevdikleriniz ile ikame etmeniz gerekmektedir. Ayrıca kiloyu ne kadar sürede vermeniz gerektiğini de belirleyin. Eğer uzun bir süreniz varsa ve sevmedikleriniz protein ağırlıklı gıdalarsa, bu gıdaları karbonhidratlarla değiştirin. Ya da tam tersi durumda proteinlerle değiştirin.

Not ettiğiniz gıdaların alternatiflerini internet üzerinden araştırın ya da online olarak destek alabileceğiniz bir diyetisyenle konuşun. İkamelerini bulduktan sonra ise öğün saatlerini kendi yaşam tarzınıza göre düzenleyin. Eğer çok ağır işlerde çalışıyorsanız almanız gereken kalori miktarına da eklemeler yaparak diyeti kendinize özel hale getirin.

Bunlara ek olarak mutlaka uzman bir diyetisyene başvurun ve vücut özelliklerinize dair ölçümler yaptırın. Sonrasında ise kendinize özel bir diyet listesi yazdırın. Yazdıramıyorsanız da bir şekilde ulaşıp oluşturduğunuz diyet listesini onaylatın.

Diyet Kişiye Özeldir

Her insanın vücudu, yaşı ve cinsiyeti; geçmişteki beslenme alışkanlıkları ve metabolizmasının durumu çok özel bir yapıyı ortaya çıkarır. En az parmak izi kadar özel olan bu durumdan dolayı, bir başkasında işe yarayan diyetlerin sizde işe yaramaması ihtimal dahilindedir. Hatta uygulamada yaklaşık olarak yüzde yetmişle işe yaramadığı gözlemlenmiştir. Ülkemizdeki insanlar genelde internetten veya bir kitaptan en ufak değişiklik yapmadan diyet listelerini almakta sonra da uygulamaya başlamaktadır. Bu durum irade gösterme açısından iyi olsa da kilo verme açısından yetersiz bir girişimdir. Arkadaşında işe yarayan diyeti en ufak değişiklik yapmadan kullanmak, vücudunuza uygun beslenme alışkanlığını kazanamamak anlamına gelir. Tahmin edileceği üzere en iyi diyet size özel olandır.

Bir diyetisyene gittiğinizde size özel olan tüm özellikleriniz hesaba katılır. Boyunuz, kilonuz, metabolizma hızınız, istekleriniz gibi. Tüm bunların sonucu olarak diyet programları oluşturulur. Oluşturulan diyet listesinde sevmediğiniz besinler yer almaz, sevmediğiniz besinler eşdeğeri olanlarla ikame edilir. Ayrıca tüm özelliklerinize ek olarak günlük ihtiyaç duyduğunuz kalori miktarı da değişmektedir. Ağır bir işte çalışan insan ile oturarak çalışan insan farklı ihtiyaçlara sahiptir. Oturarak çalışanların, ağır işlerde çalışanlara göre kilo vermek için çok daha fazla çabalaması gerekir.

Kaçırılan bir diğer nokta ise kilo verirken eğer var ise hastalıklarınıza uygun kilo vermeniz gerektiğidir. Şeker hastası olmanız, böbrek hastalıklarına ya da sindirim sistemi hastalıklarına sahip olmanız size özel diyet yazılmasını gerektirir. Herkesin kullandığı, ortalama insan özelliklerine göre hazırlanmış diyetler sizin işinize yaramaz.

İyi bir diyet listesinin size özel olması, sizin alışkanlıklarınıza göre hazırlanmış olması, uzun vadede sürdürülebilir olması gerekir. Diyet kişiye özeldir çünkü diyet aynı zamanda bir yaşam tarzıdır.

Tek Tip Besine Yönelik Diyetin Zararları

Metabolizmanın doğru çalışabilmesi, sağlıklı bir yaşam ve daha birçok sebepten ötürü beslenmenin düzenli olması gerekir. Düzenli bir beslenme yalnızca yeterli kaloride besin tüketmek değildir. Farklı besin türlerinin insan yaşamı için ideal seviyelerde alınması gerekmektedir. İyi bir diyetin tüm bu besinleri barındırması gerekse de popüler diyetlerin birçoğu tek tip beslenmeye yönelmektedir. Karbonhidrat ağırlıklı diyetler, protein ağırlıklı diyetler ve karma diyetler… Esasen tüm bu diyet türleri içerisinde doğala en yakını karma diyetler olmakla beraber birçok sebepten ötürü en az seçilen de karma diyetlerdir.

Hızlı ancak sağlıksız şekilde kilo vermek isteyen insanlar protein ağırlıklı beslenmeyi salık veren diyetleri; uzun vadede ancak daha az kilo vermeyi amaçlayanlar karbonhidrat diyetlerini tercih etmektedir. Bu tercihten hareketle de ya protein tüketimi ya da karbonhidrat tüketimi maksimize edilmekte; vücudun ihtiyacı olan diğer besin türleri ihmal edilmektedir. Bilindiği üzere hem proteinlerin hem de karbonhidratların birçok işlevi bulunmaktadır. Tek tip besine dayanan diyetler sonucunda vücut bir kısım besinden mahrum kalmakta, bu mahrumiyetten dolayı da ciddi problemler ortaya çıkabilmektedir. İlgili zararlara geçmeden önce unutulmaması gereken bir noktanın hatırlatılması gerekiyor: Tek tip besine dayanan hiçbir diyet çok uzun süreler devam ettirilemez. En sağlıklı protein diyetinin dahi ömrü bir ay kadardır. Aynı durum karbonhidrat diyetlerinde de söz konusudur. İlgili süreler aşıldıktan sonra vücudun ihtiyacı olan diğer besinler de alınmaya başlanır.

1. Karbonhidrat Ağırlıklı Diyetlerin Zararları

Esasen diyetlerde “karbonhidrat ağırlıklı beslenin” yazmaz. Karbonhidrat açısından zengin besinler tat olarak ne kadar farklı olsalar da karbonhidrat tüketimini maksimize etmek amacıyla listeye yazılırlar. Karbonhidrat ağırlıklı tüketim yapmanın en büyük etkisi cilt üzerinde olmaktadır. Başta sivilce oluşumu, iltihaplı yapılar, soyulmalar, kabarmalar, kızarmalar ve tahrişler… Tüm bu etkiler karbonhidrat ağırlıklı beslenmenin hayatın merkezine alınmasıyla birlikte ortaya çıkan etkilerdir. Uzun vadeli olarak sürdürülen karbonhidrat diyetlerinin en büyük etkisi ise cildin olması gerekenden çok daha çabuk yaşlanması.

2. Protein Ağırlıklı Diyetlerin Zararları

Konu protein tüketimi olduğunda akla gelen besinler et ve et ürünleridir. Protein açısından çok yoğun olan bu besinler protein diyetlerinin neredeyse her öğününe mutlaka yazılmaktadır. Proteinler her ne kadar faydalı yapılar olsa da gereğinden fazla alınmaları durumunda birçok zararı da ortaya çıkarabilmektedirler.

Yetişkin bir insanın proteine olan ihtiyacı, ergenliğe girmemiş bir çocuğun proteine olan ihtiyacından daha azdır. Doğal olarak fazla protein alımının zararları daha fazla hissedilmektedir. Gereğinden fazla ve sürekli olarak alınan proteinler karaciğerin yağlanmasına sebep olmaktadır. Karaciğerde fonksiyon bozulmalarına sebep olan bu yağlanma bir süre sonra kötü kolesterolün artmasını sağlar.

Bağırsaklar tarafından parçalanan proteinler kana karıştıklarında damar içi yağlanmayı tetiklemektedir. Yani uzun süre devam ettirilen protein diyetlerinin sonucu olarak damar tıkanıklığı ile karşılaşılabilir.

Protein almak amacıyla tüketilen etler sağlıksız yöntemlerle pişirilirse kanserojendir. Ayrıca yanlış teknikle, yüksek ısıda pişen etlerin tüketilmesi sonucu ortaya çıkan kimyasal reaksiyonlar yaşlanmayı hızlandırmaktadır.

Et ağırlıklı beslenmenin bağırsak florasında meydana getirdiği değişimlerden dolayı uzun vadede beslenme alışkanlıkları olumsuz yönde değişebilir. Sebze ve meyvelerden alınabilen vitaminler, mineraller ve lifler alınamaz.

3. Yağ Ağırlıklı Diyetlerin Zararları

İnsanların standart beslenme düzenlerinde alması gereken yağ miktarları bellidir. Kişiden kişiye değişmekle beraber tüm beslenmenin yaklaşık yüzde onu ile yirmisi arasında olduğunu söylemek mümkündür. Genelde yağ ağırlıklı diyetler uygulanmasa da hızlı şekilde kilo almak isteyen insanlar bu şekilde beslenebilmektedir. Yağ ağırlıklı beslenmenin en büyük olumsuz etkisi metabolizmanın çalışma mekanizmasını bozuyor oluşudur. İştahsızlık, bağırsak fonksiyonlarında körelme, dolaşım sistemi sorunları, böbrek sorunları başlıca sorunlar olarak ortaya çıkabilir. Diğer tek tip beslenme diyetlerinin aksine olumsuz sonuçlar uzun vadede değil, kısa vadede ortaya çıkıyor. Bu sebepten ötürü de yağ ağırlıklı beslenecek insanların bu beslenme alışkanlığını çok uzun süre muhafaza etmemesi genel sağlıklarını korumak için yerinde olacaktır. Ayrıca insülin direncinin artması noktasında da yağ ağırlıklı beslenmenin etkisi büyüktür.

Popüler Diyet Türleri

Yüksek Protein Düşük Karbonhidrat Diyetleri

Atkins, dukan, zone, karatay, paleo (taş devri) diyetleridir. Yüksek protein metabolizmanın daha hızlı çalışmasına neden olur. Glikojen depoları bittiğinde vücut kan şekerini dengelemek için doku yıkımı başlatır ve vücutta protein ve yağları enerji için kullanır. Karbonhidrat sınırlandırılıp protein artırıldığında direk doku kaybı başlar ve hızla kilo kaybedilir. Ancak yağ kaybı çok azdır. Karbonhidrat içeren besinler (tahıl ve meyve grubu ) sınırlandırıldığı için vitamin mineral eksiklikleri görülebilir. Yüksek protein almak böbreği çok yorar ve böbrek hastalıklarına davetiye çıkartır. Yapılan araştırmalar yüksek protein düşük karbonhidrat diyetlerinin kolesterol içeriğinin fazlalığı ve lif içeriğinin düşüklüğü sebebiyle kalp ve damar hastalıklarını arttırdığı yönündedir.

Yüksek Karbonhidrat Düşük Protein Diyetler

Ornish, alkalin,vejeteryan diyetlerdir. Düşük protein diyetleri süt ve süt grubu, et ve grubu gibi protein içeren besinlerin kısıtlanmasıdır. Bu diyetleri yapan kişiler kilo kaybederler ama daha çok kastan kaybederler. Halsizlik, yorgunluk, kaslarda ağrı, bağışıklık düşüklüğü yaşanabilir. Bununla beraber bazı minerallerde (demir, çinko, kalsiyum gibi) eksiklik meydana gelir. Eğer kişide böbrek hastalıkları, gut veya parkinson hastalığı var ise bu diyetler tedavi amaçlı uygulanabilir ama kilo vermek için oldukça yetersiz diyetlerdir.

Çok Düşük Kalorili Diyetler

Hoolywood, isveç, antistress, yağ yakıcı,makrobiyotik olarak sayılabilir. Bu tür diyetler günden güne artmaktadır. Bu diyetlerin vadettikleri çok kısa süre çok fazla kilo vermektir. Fakat oldukça sağlıksız, yetersiz programlardır. Kişilerin metabolizmalarını boza ve sonraki dönemlerde daha çabuk kilo almalarına sebep olur. Ayrıca bu diyetleri yapmak kolay değildir. Baş dönmesi, halsizlik, bayılma görülebilir.

Diğer Bazı Diyetler

South beach, volumetrik, kan grubu diyeti, montignac, akdeniz diyeti, leptin, tek tip diyetlerdir. Bu diğerlerin her birinin sistemi farklıdır. Örneğin Montignac diyeti proteinlerle beraber sebzelerin yenmemesi gerektiğini savunurken, kan gurubu diyeti kişilerin kan gruplarına göre farklı beslenmeleri gerektiğini vurgular. Kimi diyetlerde ara öğünlerin yeri yoktur. Bu diyetlerin bir standardı yoktur. Ve diyet yapmak isteyen kişiler özelliklerinden, zararlarından ziyade hangisi en çabuk kilo verdirir gözüyle bakarak seçim yaparlar.

Sonuç olarak popüler diyetler başarılı bir kilo verim süreci gerçekleşmez. Ayrıca popüler diyetler yorgunluk, baş ağrısı, baş dönmesi, kansızlık, konsantrasyon eksikliği, sinirlilik, ishal, kabızlık, bulantı, kusma, saç dökülmesi, tırnaklarda çabuk kırılma, kardiyovasküler hastalıklar, safra taşları, böbrek hastalıkları, osteoporoz popüler diyetlerin olası yan etkileridir. Herkesin vücut özellikleri, mevcut hastalıkları,boyları, kiloları aynı olmadığı gibi diyetleride aynı olamaz.Diyetler bireylerin yaşına, boyuna, sosyal yaşantılarına, geleneklerine, bazal metabolizma hızına, aktivite düzeylerine özel diyetisyenler tarafından hazırlanmalıdır. Böylelikle popüler diyetlerin yan etkisi olan halsizlik , baş ağrısı, baş dönmesi, kansızlık, konsantrasyon eksikliği, sinirlilik, bağırsak problemleri, bulantı, saç ve tırnaklarda güçsüzlük, kardiyovasküler hastalıklar, safra taşları, böbrek hastalıkları, osteoporoz gibi belirtilerin, hastalıkların önüne geçilebilinir.