Yeme Bozukluğu Nedir?
Yeme bozukluğu, sağlığa olumsuz etkisi olan aşırı ya da yetersiz yemek yeme şeklidir. Yeme bozukluğu olan kişiler; sosyal, fiziksel ve psikolojik hayatta normal olmayan yeme alışkanlıkları edinir. Öğünlerini sağlıklı yaşama göre değil alışkanlıklarına göre yaşarlar. Yemek yeme, mutluluk hissettireceği gibi suçluluk da hissettirir. Zıt duygular, kişinin psikolojisi de olumsuz etkiler.
Yeme Bozukluklarının Nedenleri Nelerdir?
Yeme bozuklukları, son zamanlarda birçok kişide görülmektedir. Bu yüzden yeme bozukluklarının nedenleri, sık araştırılır. Öncelikle yeme bozuklukları, sadece sağlıksız beslenmeye bağlı bir durum değildir. Birçok etken bu konuda etkilidir.
Amerika’da yapılan bir araştırma sonucunda yeme bozukluğu, üç kategoride toplanmıştır. Bunlar; bireysel, sosyokültürel ve ailesel risk faktörleridir.
Diyetisyen Tuğba Yaprak
Bireysel risk faktörleri;
- Olgunlaşmanın erken olması,
- Kendini beğendirme çabaları,
- Kilo alma korkusu,
- Özgüven eksikliğidir.
Sosyokültürel risk faktörleri;
- Yaşıtlar arasında kilolu gözükme,
- Toplum içinde güzel gözükme çabaları,
- Medya algıları,
- Başarılı olma çabaları,
- Alay edilme korkusudur.
Ailesel risk faktörleri;
- Fikir çatışmaları,
- Genetik psikolojik rahatsızlıklar,
- Aşırı korumacı ya da dominant ebeveynleri
- Cinsel istismardır.
- Bu faktörler, yeme bozuklukları nedenleri arasında gösterilmektedir.
Yeme Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?
Yeme bozukluğu, günümüzde yaygın olarak görülen bir durumdur. Stresli ve bunalımlı durumlarda sık yaşanır. Bu yüzden tek bir nedene bağlanamaz. Yeme bozukluğu belirtileri ise kişiye göre değişkenlik gösterir. Yaygın olarak görülen başlıca yeme bozukluğu belirtileri şunlardır;
- Yemek yedikten sonra kusmak,
- Yenilen yemek miktarının aşırı derecede artması,
- Yemek konusunda kısmaya gitmek,
- Yemek sonrasında ağır sporlar yapmaktır.
Yeme bozukluğu belirtileri, birçok kişiyi şüpheye düşürebilir. Örneğin; porsiyonu azaltmak ya da spor yapmak, zararlı olarak düşünülmez. Ancak niyete dikkat edilmelidir. Porsiyon, günlük vücut gereksinimlerini karşılayamayacak derecede ise ve spor kilo alma korkusuyla sürekli yapılıyorsa zarar verir. Bu yüzden psikolojiyi ve beslenmeyi dengede tutmaya özen gösterilmelidir.
Yeme Bozukluğu Çeşitleri Nelerdir?
Yeme bozukluğu, birçok kategoride değerlendirilmektedir. Aynı zamanda nedenlerine bağlı olarak çeşitleri de bulunur. Bunlar;
- Geviş getirme (geri çıkarma) bozukluğu
- Pika
- Kısıtlı ya da kaçıngan yiyecek alımı bozukluğu
- Anoreksiya nevroza
- Tıkanırcasına yeme bozukluğu
- Blumiya nevroza
- Tanımlanmamış yeme ve beslenme bozukluğu
- Tanımlanmış diğer yeme ve beslenme bozukluğudur.
Kişinin yeme bozukluğu çeşidinin teşhisini sadece uzman hekimler koyabilir.
Anoreksiya Nervoza
Bazı bireyler, kilo almak istemediği için davranışlarını zorlar. Şişmanlamak istememeleri, davranış bozukluklarına neden olur. Bilimsel olarak bu bozukluklar, yeme bozuklukları olarak adlandırılır. Anoreksiya nevroza, yeme bozukluklarından biridir. Birey, vücut şekline ve ağırlığına karşı algı problemleri yaşar. Vücuduna gereksiz anlamlar yüklemeye başlar. Sağlıklı yaşamın önemini tam olarak kavrayamaz.
Anoreksiya nevroza rahatsızlığını yaşayan kişiler, sağlıklı yaşamın sadece zayıf olduğunu düşünür. Kilo problemi yaşamamalarına rağmen zayıflamaya çalışır. Bunun sonucunda;
- Organların zarar görmesi,
- Elektrolit bozukluklar,
- Kardiyak aritmiler,
- Hormon dengesinde bozulmalar,
- Kısırlık,
- Osteoporoz gibi sağlık problemleri olabilir.
Anoreksiya nevroza, tıp alanında ölümcül hastalıkların başlangıcı olarak kabul edilir. Bu yüzden uzman desteği alınmaktan çekinilmemelidir.
Bulimia Nervoza
Bulimia nevroza, yeme bozukluğu çeşitleri arasında yer alır. Birey, kilo almaktan korktuğu için zarar verici yollar arar. İdrar söktürücü ilaçlar kullanmak ve kendini kusturmak, bu yollardan bazılarıdır. Kişi, sürekli spor yapar. Yemek yemenin sadece kilo aldırdığını düşünür.
Bulimia nevroza, yemek yiyip kusma bağımlılığı olarak da tanımlanır. Araştırmalara göre bu rahatsızlığı yaşayan kişiler, çoğu zaman normal kilodadır. Sağlıklı bir yaşamları varmış gibi görünse de takıntılı bir karakterleri vardır.
Bulimia nevroza rahatsızlığı yaşayanlar, çok yediklerinde kendini suçlu hisseder. Ağır sporlar yapar ve kendilerini kusturur. Suçluluk ve utanma duygularını sık yaşar. Önlem alınmadığında birçok sağlık sorunlarına neden olur. Sağlıklı yaşam içi muhakkak destek alınmalıdır.
Tıkanırcasına Yeme Bozukluğu
Tıkanırcasına yeme bozukluğu, günümüzde yaygın olarak görülen bir yeme bozukluğu çeşidi olmasına rağmen birçok kişi tarafından bilinmez. İsmi duyulduğunda çok fazla yemek olarak düşünülür. Ancak kişi, yediklerinin vücudu için yeterli olmadığını düşünür. Dolayısıyla sürekli sağlıklı olduğunu düşündüğü besinleri yer. Yemek yediğinde doğru yaptığını düşünür ve kendini mutlu hisseder.
Yemeği bittikten sonra çok yediğini düşünür. Kendini suçlu hissetmeye başlar. Yeme bozukluğuna bağlı olarak psikolojisi de bozulur. Bu yüzden tıkanırcasına yeme bozukluğu, insan sağlığını her açıdan olumsuz etkiler. Farklı ve ölümcül sağlık sorunlarıyla karşılaşmamak için muhakkak tedavi olunmalıdır. Aksi halde yeme bozukluğuna bağlı olarak kaliteli yaşam söz konusu olamaz.
Duygusal Yeme Bozukluğu
Duygusal yeme bozukluğu, ülkemizde sık görülen yeme bozukluğu çeşitlerinden biridir. Kişi, kendini mutlu hissetmek için sürekli yemek ister. Kilo vermek isteyip de diyet konusunda istikrar sağlayamayanlar, genellikle bu rahatsızlığı yaşar. Fazla kilo olmasına rağmen kilo vermek istememek de duygusal yemek bozukluğu nedenlerinden sayılır. Kişi, iyi bir iş yaptıysa ya da başarı sağladıysa ödül olarak yemek yer.
Duygusal yeme bozukluğunun tedavisi vardır. Bunun için sürekli yemek isteğine neden olan olaylar, düşünce ve duygular, göz önüne alınmalıdır. İnançlar, doğru bir şekilde değiştirilmelidir. Bu süreç, sanıldığı kadar kolay değildir. Sabır ve istikrar gerekir. Bu yüzden işinde iyi bir uzmandan destek alınmalıdır.
Yeme Bozukluğu Nasıl Tedavi Edilir?
Yeme bozuklukları, yaygın olarak görülen rahatsızlıklar arasında yer alır. Ancak yıllardır yaygın olmasından dolayı çoğu kişi tarafından fark edilmez. Örneğin; stresli durumlarda aşırı yemek yenilmesi, normal bir alışkanlık olarak kabul edilir. Aksine bir duygusal yeme bozukluğudur.!
Yeme bozuklukları, tedavi edilebilir bir rahatsızlıktır. Fark edilmesi ve sonrasında doğru tedavinin yapılması çok önemlidir. Yeme bozukluğu tedavi edilmezse ölümcül hastalıklara neden olur. Ayrıca hayat kalitesi ciddi oranda düşer. Yeme bozukluğu tedavisi için psikiyatri kliniğine gidilmelidir. Bu klinikte gerekli değerlendirmeler yapılır. Hasta testlerden geçirilir ve tanı koyulur.
Beslenmenin düzenli ve doğru olabilmesi için beslenme uzmanından destek alınır. Yeme bozukluğu tedavisi sürecinde hastanın varsa diğer hastalıkları, her zaman göz önünde bulundurulur.
Yeme Bozukluğu Hangi Hastalıklara Neden Olur?
Yeme bozukluğu, vücudun günlük gereksinimlerini yeteri kadar almaya engel olur. Tedavi edilmediğinde ciddi sağlık sorunları yaşanabilir. Bu sorunlar;
- Saç dökülmesi
- Kas erimesi
- Adet düzensizlikleri
- Kemiklerde hassasiyet
- Güç kaybıdır.
Bu hastalıkların oluşmasındaki en büyük etkenlerden biri ise yeme bozukluğunda bağışıklık sisteminin zayıflamasıdır. Vücut, enfeksiyonlara karşı direnç gösteremez. Yeme bozukluğu olan kişiler, çoğu zaman kendini kusturur. Buna bağlı olarak yemek borusunun zarar görmesi ve diş rahatsızlıkları meydana gelir. Duygusal yeme bozukluğu yaşayan bireylerde yüksek tansiyon, eklem ağrıları ve şeker hastalığı sık görülmektedir. Tüm yeme bozukluğu çeşitlerinde depresyon ve bunalım görülür. Dolayısıyla hastalıkların olmaması için uzman desteği alınmalıdır.
Yeme Bozuklukları Hangi Yaşlarda Başlar?
Yeme bozukluğu, her yaşta görülmesine rağmen bir başlangıç yaşı muhakkak vardır. Ancak çoğu zaman fark edilmez. Yemek bozukluğu, genellikle ergenlik döneminde yani 14 ile 15 yaşlarında başlar. Bazı çalışmalar, yeme bozukluğunun menopoz sonrasında da başladığını göstermiştir. Ancak nadir de olsa 9 yaşında yeme bozuklukları görülmüştür.
