Stres Nedir?
Günlük hayatta hepimizin sıklıkla karşılaştığı durumlardan birisi de stres olgusudur. Stres olgusunu vücudumuzun bazı olumsuz olaylar karşısında etkilenmesi ve bu etkileri fiziksel ve psikolojik tepkilere dönüştürmesi olarak açıklayabiliriz. Genel olarak gerginlik, baskı, korku ve endişe gibi tepkilere yol açan stres olgusu aynı zamanda kişinin günlük yaşamını etkileyebilecek kadar da kuvvetlidir.
Stres Belirtileri Nelerdir?
Stres, hayatımızın pek çok döneminde karşılaştığımız ve başa çıkmak zorunda kaldığımız sorunlardan biridir. Her ne kadar bir hastalık olarak değerlendirilmese de etkileri en az bir hastalık kadar yıpratıcı olabilmektedir. Çeşitli belirtilerle ortaya çıkan ve günlük hayatı olumsuz olarak etkileyen stres ve onun en yaygın belirtileri ise şu şekildedir;
- Uyku düzeninde bozulmalar, baş ağırısı, çene kasılması, kas ağrıları, yorgunluk
- Karar vermede güçlük, motivasyon eksikliği, konsantrasyon bozukluğu
- Depresyon, ani öfke nöbetleri, kaygı ve endişe, ruh halinin hızlı değişimi, saldırganlık, gerginlik, düşmanca davranışlar, ağlama krizleri
- İnsanlara şüpheyle yaklaşma, alınganlık, rencide edici davranışlar, başkalarını suçlama
- Çok fazla yemek yeme, yemek yemeyi reddetme, iştahsızlık, duygusal yeme bozukluğu
Stresliyken Beslenme Nasıl Değişir?
Stres durumunun en çok etkilediği konulardan birisi de beslenme alışkanlığıdır. Kişi stresli olduğu zaman dilimlerinde iştahsızlık yaşayabileceği gibi yemek atakları sebebiyle çok fazla yemek yemeyi de tercih edebilir. Bu durum kişiden kişiye göre değişir ve tamamen strese eşlik eden diğer duygularla ilgilidir. Örneğin;
- Stresli anlarda genellikle sağlıklı yiyecekler tercih edilmez. Çünkü kortizolün yükselmesi aynı zamanda kan şekerinin de yükselmesine neden olur. Bu durum da abur cubur olarak adlandırılan atıştırmalıkların sık tüketilmesi ile sonuçlanır.
- Daha dingin, sakin ve mutlu hissedebilmek aynı zamanda vücudun stres ile baş edebilmesini sağlamak için yemek yeme davranışı gösterilir. Duygusal yeme bozukluğunun en önemli sebebi de budur.
Strese Karşı Beslenme Önerileri Nelerdir?
Stresin beslenme alışkanlıkları üzerindeki etkileri oldukça kuvvetlidir. Her ne kadar biz farketmesek de iştahsızlık ya da yeme atakları şeklinde kendini gösteren bu duruma karşı önlem alınmazsa olumsuz sonuçların ortaya çıkması kaçınılmazdır. Basit ve etkili bir kaç eylem ile stres halindeyken beslenme alışkanlıklarımızı koruyabilir ve duygusal yeme bozukluğu ile baş edebiliriz. Bunun için;
- Stres sebebiyle zayıflayan bağışıklık sistemini güçlendirmek amacıyla dengeli ve sağlıklı beslenebiliriz.
- Yeterli miktarda vitamin, mineral, protein ve karbonhidrat alımına özen gösterebiliriz.
- Stres anında oluşan antioksidan olarak adlandırdığımız maddeleri vücudumuzdan atmak için A, C ve E vitamini alımına dikkat edebiliriz.
- Stres durumuyla başa çıkabilmek için su tüketimini arttırabiliriz.
Stresle Savaşan Besinler Nelerdir?
Stresin belirgin etkilerini azaltmak ya da tamamen ortadan kaldırmak için bazı besinleri sık tüketmek faydalı olabilir. Özellikle stres kaynaklı fiziksel belirtilerle savaşma konusunda oldukça etkili olduğu bilinen bu besinlere öğünler sırasında bir şans verilebilir.
- Eksikliği strese sebep olabilen magnezyum bakımından zengin olan Siyah Fasülye
- Stres yönetimi konusunda etkili olduğu bilinen Kinoa
- Bağırsak-beyin uyumunu güçlendiren ve yüksek miktarda probiyotik içeren Kefir
- Stresin negatif etkilerinin azaltılmasına yardımcı olan Somon Balığı
- Yüksek antioksidan kapasiteleri sebebiyle strese karşı koruyan Böğürtlen, Ahududu, Çilek ve Yaban Mersini
- İçerisindeki bileşenlerle psikolojik iyi oluş üzerinde etkili olduğu düşünülen Bitter Çikolata stresle başa çıkmak için tüketilebilecek besinler arasındadır.
Stresi Arttıran Besinler Nelerdir?
Tüketilen besinlerin ruh sağlığı ve özellikle stres üzerinde etkili olduğu bilinmektedir. Bazı besinler stresi azaltmaya yardımcı olurken porsiyon miktarına dikkat edilmeden tüketilen kimi besinler de stres seviyesinin artmasına sebep olabilmektedir. Bu nedenle bazı besinlerin ihtiyaç duyulan miktardan daha fazla ve sık tüketilmesinin stresi arttırdığını söyleyebiliriz. Aşağıda yer vereceğimiz bazı besinlere özellikle stres durumlarında dikkat edilmelidir.
- Yüksek miktarda alınan kafeinin stres hormonunu tetiklemesi sebebiyle kahve porsiyonlarına mutlaka dikkat edilmelidir.
- Şekerli besinler metabolik stresi arttırarak genel ruh halini olumsuz olarak etkileyebilir. Bu nedenle olabildiğince şekerli gıdalardan uzak durulmalıdır.
- Gluten içeren besinler beyinde enflamasyona sebep olacağı için stres seviyesini de arttırır. Özellikle stresli dönemlerde glutensiz besinlere öncelik vermek faydalı olacaktır.
Sık Sorulan Sorular
Stres Yemek Yedirir Mi?
Stres durumlarının özellikle beslenme konusunda birtakım etkilerinin olduğunu söyleyebiliriz. Stresli kişilerde kimi zaman fazla yemek yeme eğilimi görülürken kimi zaman da yemek yeme eğilimi minimum seviyelere düşmektedir. Ancak kronik stres problemi yaşayan kişilerde insülin üretiminin artmasıyla birlikte yeme atakları görülebilir. Bu durum kilo alımına sebep olabileceği gibi aynı zamanda yeme düzeninde bozulmalara da yol açabilir.
Duygusal Yemenin Önüne Nasıl Geçilir?
Genellikle stres durumlarıyla alakalı olduğu düşünülen duygusal yeme bozuklukları ciddiye alınmadığında oldukça tehlikeli bir hale gelebilmektedir. Basit ama etkili bir kaç yöntem ile duygusal yemenin önüne geçilebilir ve atakların kontrolü sağlanabilir. Bunun için;
- Duygusal açlık ile fiziksel açlık ayırt edilmelidir.
- Bir şeyi yemeden önce ona ne kadar ihtiyacımız olduğu düşünülmelidir.
- Odak, yemek yerine başka bir yere yönlendirilmelidir.
Neden Stresten Yemek Yenir?
Kronik stres durumlarında genellikle ani gelişen yeme atakları görülmektedir. Bu atakların en önemli sebepleri sinir sistemi ile vücut hormonları arasındaki ilişkiden kaynaklanmaktadır. Örneğin;
- İnsülin seviyesinin düşmesi ani yeme ataklarına sebep olabilir.
- Stres durumlarında kortizol seviyesinin yükselmesi duygusal yeme bozukluklarını beraberinde getirebilir.
- Kan şekerindeki hızlı değişimler kontrolsüz beslenme alışkanlığına yol açabilir.
