İshal (Diyare) Nedir?
İshal; gevşek, sulu dışkı ve anormal bağırsak hareketleri yaşanmasıdır. Bir günde üç veya daha fazla gevşek dışkınız varsa ishaliniz olduğu anlamına gelir. Akut ishal, kısa süren ishaldir. Bu genel bir sorundur. Genellikle yaklaşık bir veya iki gün sürer, ancak daha uzun sürdüğü de görülebilir. Sonra kendi kendine kaybolur.
Birkaç günden uzun süren ishal, daha ciddi bir sorunun işareti olabilir. Kronik ishal en az dört hafta süren ishaldir. kronik bir hastalığın belirtisi olabilir. Kronik ishal belirtileri sürekli olabilir veya aralıklarla gelip gidebilir.
Her yaştan insan ishal yaşayabilir. Ortalama olarak, yetişkinler yılda bir kez akut ishal geçirir. Küçük çocuklar yılda ortalama iki kez yaşar. Yaşam standartları ve hijyen koşulları düşük yerlerde ishal yaşama sıklığı fazladır. Bunun nedeni bakteri, virüs, parazit gibi mikroorganizmalara daha çok maruz kalmaktır. İçme sularının temiz olmaması, yiyeceklerin yeterince temiz olmaması başlıca risklerdir.
İshal vücudun fazladan su kaybetmesine neden olur. Bu da vücudun susuz kalmasına neden olabilir. Dehidrasyon olarak bilinen bu susuzluk nedeniyle vücudun genel sağlığı etkilenebilir. Özellikle çocuklar, yaşlılar ve bağışıklık sistemi zayıflamış kişilerde susuzluk ciddi durumlara yol açabilir.
İshal dehidrasyona neden olabilir, bu da vücudunuzun düzgün çalışması için yeterli sıvıya sahip olmadığı anlamına gelir. Dehidrasyon, özellikle çocuklar, yaşlı yetişkinler ve bağışıklık sistemi zayıflamış kişiler için ciddi olabilir.
İshal Belirtileri Nelerdir?
İshalin ana belirtisi sulu, gevşek dışkıdır. Bu durum günde 3 veya daha fazla tekrar ettiğinde ishal olarak adlandırılır. Bu durum bazen kroniktir ve aralıklarla tekrar eder. Çoğu zaman ise yılda 1-2 kez kısa süreli olarak yaşanır. Dışkının gevşek olması gün içinde sık sık dışkılamak ana belirtilerdir. Diğer belirtiler şöyle sıralanabilir:
- Karında kramp ya da ağrı
- Acil dışkılama ihtiyacı hissedilmesi
- Bağırsak kontrolünü kaybetmek
- İshalin nedeni bir virüs veya bakteri ise, ateş, titreme ve kanlı dışkı da görülebilir.
İshal, vücudun susuz kalması anlamına gelen dehidrasyona neden olabilir. Bu durumda vücudunuzun iyi çalışması için gereken su miktarı azdır. İshal nedeniyle vücudun su kaybı artar. Susuzluk çocuklar, yaşlılar ve bağışıklık sistemi zayıflamış kişiler için ciddi olabilir. Önlemek için ishal yaşadığınızda bol bol su içmeniz gerekir.
Susuzluk Belirtileri Nelerdir?
- Susamış hissetmek
- Koyu renkli ve kokulu idrar
- Baş dönmesi
- Yorgun ve halsiz hissetmek
- Ağız, dudak ve göz kuruluğu
- Günde 4’ten az idrara çıkmak
İshal Neden Oluşur?
İshal birçok farklı durumun belirtisi olabilir. Bunlardan bazıları hafif ve kendiliğinden geçebilen sebeplerken bazıları daha ciddi hastalıklardır. İshalin en yaygın nedenleri aşağıdaki gibidir:
- Temiz olmayan su ve gıdalardan alınan zararlı mikroorganizmalar, özellikle bakteriler
- Grip, norovirüs veya rotavirüs gibi virüsler: Rotavirüs, çocuklarda geçici ishalin en yaygın nedenidir.
- Bazı insanlarda yeni tip korona virüs de ishale neden olabilir.
- Kirlenmiş yiyecek veya suda bulunan küçük organizmalar olan parazitler
- Magnezyum içeren antibiyotikler, kanser ilaçları ve antiasitler gibi ilaçlar
- Gıda intoleransları: Bazı insanlar bazı besinleri sindirmekte güçlük çeker veya sindirirken hassasiyet yaşar.
- Örneğin süt şekeri olan laktoz bazı insanlarda şişkinlik, ağrı veya ishal yapabilir.
- Crohn hastalığı gibi mideyi, ince bağırsağı veya kolonu etkileyen hastalıklar
- İltihabi bağırsak sendromu gibi kolonun çalışmasıyla ilgili sorunlar
- Mide ameliyatından sonra bazı insanlarda ishal yaşanır. Bunun nedeni bazen ameliyatların yiyeceklerin sindirim sistemine daha hızlı geçmesine neden olmasıdır.
Bazı durumlarda ishalin nedeni belirsizdir. Eğer birkaç gün içinde geçmeyen bir ishal yaşıyorsanız bunun nedenini bulmak daha önemlidir. İshal olduğunuzda bol su içmek gerekir. Böylece vücudun susuz kalmasını önleyebilirsiniz.
İshal Nasıl Geçer?
İshal yaşıyorsanız veya bir yakınınıza yardım etmek istiyorsanız yiyecek ve içecekler önemlidir. Bazı yiyecekler ishali daha da artırırken bazıları azaltır. Eğer yiyecek ve içeceklere dikkat ettiğiniz halde 3 gündür geçmeyen ishal varsa mutlaka doktora gidiniz. Aşağıda ishali durdurmak için öneriler bulabilirsiniz, ishale ne iyi gelir öğrenelim.
- Bol su içmeye özen göstermek en önemli ishal bakımıdır. Vücudunuzun kaybettiği su, mineral ve elektrolitleri geri alması gerekir. Böylece dehidrasyon gibi sorunlarla durumun ağırlaşmasını önlersiniz.
- Kramplar nedeniyle su içmekte zorlanıyorsanız çok soğuk olmayan suyu yudum yudum içebilirsiniz.
- Yağsız ve az tuzlu veya tuzsuz çorbalar belirtileri azaltmayı ve susuzluğu gidermeyi sağlar.
- Muz, yağsız ve tuzsuz pirinç lapası gibi besinler dışkının gevşemesini önleyebilir. Fakat günler boyunca sadece bunları tüketmek önerilmez.
- Haşlanmış patates ya da patates püresi kısa sürede ishali yavaşlatabilir. Fakat tuz, yağ ve baharat ekmemelisiniz. Bunlar ishali artırabilir.
- Yoğurt, derisiz haşlanmış beyaz et belirtileri hafifletebilir. Yoğurt, bağırsak hareketlerini düzenleyen prebiyotikleri içerir. Bu sayede bağırsaklarınızı normal işleyişe döndürebilirsiniz.
- Elma püresi, kızarmış ekmek, yulaf ezmesi, fırında yağsız ve tuzsuz patates, tavuk çorbası ishali atlatmanıza yardımcı olur.
Belirtiler hafiflediğinde normal yeme düzenine hemen dönmeniz önerilmez. Pürler, az tuzlu ve az yağlı yemekler, çorbalar, baharatsız yemekler tüketmeye 1-2 gün daha dikkat etmeniz gerekir.
İshale İyi Gelen Yiyecekler Nelerdir?
Küçük, sık öğünlerden oluşan bir beslenme ishal yaşıyorsanız daha iyi bir seçenektir. İshal belirtilerini hafifletmek için aşağıdaki yiyecekleri tüketebilirsiniz:
- Patates: Haşlanmış ya da yağsız fırınlanmış patates kısa sürede belirtileri hafifletebilir. Potasyum içeriğinin yüksek olması fayda sağlar.
- Gaz yapmayan ve bağırsak hareketlerini hızlandırmayan meyveler
- Bazı insanlarda sıvı beslenme ishali durdurabilir. Bunlar yağsız ve baharatsız çorbalar ve doğal sıkılmış meyve suları gibidir.
- Yoğurt bağırsaklarınızın normal seyrinde çalışmasını teşvik eder.
- Muz
- Pirinç
- Elma püresi
- Kızarmış ekmek
Lif oranı düşük ve nişastası yüksek olan hafif yiyecekleri birleştirerek daha katı dışkı bir dışkının olması teşvik edilir. Fakat yağ, baharat ve ağır yiyeceklerden uzak durmak gerekir. Buna işlenmiş gıdalar da dahildir. Fakat sadece bu besinlerle besleniyorsanız bunu 2 günden fazla yapmamanız önerilir.
İshal Olan Kişilerin Uzak Durması Gerekenler Nelerdir?
Kızarmış, yağlı ya da baharatlı yiyecekler ishali olan kişilerde belirtileri artırabilir. Ayrıca kepek gibi yüksek lifli yiyeceklerden, şişkinliği artırabilecek besinlerden kaçınmak gerekir. Uzak durulması gereken besinler şöyledir:
- Alkol, kahve ve siyah çay
- Yapay tatlandırıcılar: Sakız, tatlandırıcı içeren alkolsüz içecekler ve şeker ikamelerinde bulunur.
- Baklagiller: Taze fasulye, kuru fasulye, nohut gibi tüm baklagiller
- Çilek, kuru erik ve mısır
- Yeşil yapraklı sebzeler, lahana, brokoli, karnabahar ve bezelye
- Biberlerin tümü
- Süt ve dondurma
- Tüm yağlı yiyecekler
İshal genellikle sindirim sisteminin bir aksaklıkla başa çıkmak için verdiği tepkidir. 2 haftadan az sürdüyse akut, daha uzun sürüyor ve aralıklarla tekrar ediyorsa kronik ishaldir. Akut ishal genellikle evde alacağınız önlemlerle atlatılır. Fakat 3 günden uzun süredir devam ediyorsa doktora gitmek gerekir. İshal çocuklar, kronik hastalığı olanlar, yaşlılar ve bağışıklığı zayıf kişilerde ciddi olabilir. Böyle durumlarda daha erken doktora gitmek ve bol duru su içmek önerilir.
İshal için Ne Zaman Doktora Başvurulmalıdır?
Çoğu durumda, bir doktora danışmadan ishali evde tedavi etmek mümkündür. Ancak ishal 3 gün ve daha fazla sürerse bir doktora görünmek gerekir. Bu süre çocuklar, kronik hastalığı olanlar ve yaşlılar için daha kısa olabilir, onların belirtiler kötüye gitmeye başladığında doktora gitmesi önerilir. Ayrıca aşağıdaki belirtiler varsa vakit kaybetmeden doktora gitmek gerekir:
- Dışkıda kan veya irin olması
- Yüksek ateş
- Aşırı susama ve ağız, göz ve dudak kuruluğu gibi dehidratasyon belirtileri
- Kronik ishal: 2 haftadan uzun süren veya aralıklarla tekrar eden ishal
- Uyku sırasında ishal
- Kilo kaybı
- Şiddetli karın ağrısı ile birlikte ishal
Susuzluğun başka sorunlara yol açmaması için ishal olan herkesin bol duru su içmesi gerekir. Su içmekte zorlanıyorsanız küçük yudumlar halinde yavaşça içmeyi deneyebilirsiniz. Bağışıklığı herhangi bir nedenle zayıflamış biriyseniz daha kısa süreli ishallerde de doktora gitmeniz gerekebilir.
Sık Sorulan Sorular
İshali En Çabuk Ne Keser?
Bir virüs veya bakteriden ishal olabilirsiniz ve genellikle iki ila üç gün içinde kendi kendine geçer. İshal, günde üç veya daha fazla gevşek, sulu dışkıya sahip olmak olarak tanımlanır. Hoş değildir ve tedavi edilmezse tehlikeli de olabilir. Bu yüzden ishal olunduğu gibi püre patates lapa pirinç pilavı muz kahve limon karışımı gibi hızla ishali kesecek yiyecekler tüketilmelidir.
Su Gibi İshal Neden Olur?
İshal, vücudun çok fazla su ve normal çalışması için ihtiyaç duyduğu elektrolitleri kaybetmesine neden olur. Elektrolitler, çeşitli vücut süreçleri için gerekli olan sodyum, potasyum, kalsiyum ve magnezyum gibi minerallerdir. Dehidrasyonu uygun şekilde tedavi etmek önemlidir. Aksi takdirde su gibi ishal ve bağırsak sendromu oluşur bu durum özellikle küçük çocuklarda tehlikeli hale gelebilir.
İshal İçin Kahve Limon Nasıl Yapılır?
İshali ilaç kullanmadan kesebileceğiniz bazı yöntemler vardır. Bunlardan biri ise kahve ve limon karışımıdır. Kahvenin birçok rahatsızlığa iyi gelmesinin yanı sıra mide ve bağırsak üzerinde etkisi de büyüktür. Bir tatlı kaşığı kahvenin üzerine sadece birkaç damla limon damlatarak tükettiğinizde kusmayı durdurur ve mide bulantısını keser. İshal oluşumunda en etkili organ olan bağırsakları kısa sürede etki eder, normale dönmesini sağlar.
İshal Ne Zaman Tehlikeli Olur?
Asla ishali görmezden gelmemelisiniz. Crohn hastalığı bağırsak enfeksiyonu ya da farklı bir hastalığın habercisi olabilir. Kendi yöntemlerinizle kesmeyi denediyseniz ve hala sulu ishaliniz varsa, doktorunuzdan randevu alın veya arayın. Yardımcı olabilecek reçetesiz satılan ilaçları önerebilirler.
Öte yandan, 3 gün geçmesine rağmen şiddetli ishal varsa veya dehidratasyon belirtileri gösteriyorsanız hemen bir doktora görünmelisiniz.
İshal İçin Hangi Hap Kullanılır?
İlaç kullanmadan ishali tedavi edebilirsiniz. Diyetinizi geçici olarak değiştirmeyi, probiyotik almayı ve bol sıvı tüketmeyi deneyin. İshal geçmezse, reçetesiz kullanabileceğiniz birkaç ishal hapı vardır. loperamide ve subsalisilat gibi reçetesiz ilaçlar ishal kesmek için en hızlı tedavi yöntemleri arasındadır, ancak hafif yiyecekler yemek ve bol su içmek semptomların azalmasına yardımcı olabilir.
Kola İshale İyi Gelir Mi?
Kolanın şuna bir faydası vardır demek asla doğru değildir. Kola faydalı olmaktan ziyade mideye zarar verebilen asitli bir içecektir. Bazı hastalık diyetlerinde gazlı içecek kullanılması hastalığı tetikleyebilir. Kola ishale iyi gelmediği gibi içeriğinde bulunan yüksek şeker oranı nedeniyle bağırsakta bulunan suyu azaltılır. İshale yakalanmış birinin gazlı içeceklerden uzak durması gerekir. Özellikle içine aspirin gibi ilaçlar atıp tüketmenin ishal kişiye iyi geldiği bilgisi yanlıştır.
Normal Bir İshal Kaç Gün Sürer?
Birçok ishal vakası birkaç gün içinde düzelir. Ancak bazen haftalarca devam edebilir. Kısa süreli ve uzun süreli ishalin farklı nedenleri olabilir ve sonuç olarak özel tedaviler gerektirebilir. Çoğu ishal vakası 1-2 gün sürer, ancak bazıları daha uzun sürebilir. Kesin süre altta yatan nedene bağlıdır. 3 gün gibi bir süreyi geçerse mutlaka doktorunuza danışmalısınız.
Türk Kahvesi İçmek İshale İyi Gelir Mi?
Türk kahvesi içmek ishale iyi gelmez. Halk arasında böyle bir yanılgı söz konusudur. Şekerli bir kahve içmek vücuttaki su oranını azaltır. İshal döneminde vücudun en çok ihtiyaç duyduğu şey sudur. Bol bol su içmeli kahveyi de toz olarak tüketmelisiniz. Toz kahveyi üzerine limon sıkarak ya da yoğurdun içine koyarak tüketirseniz ishalin azalması muhtemeldir.
İshale Aspirin İyi Gelir Mi?
İshal, viral veya bakteriyel bir enfeksiyondan kaynaklanabilir veya daha ciddi hastalık veya durumların belirtisi olabilir. Çoğu zaman, ishal birkaç gün sonra, genellikle herhangi bir tedavi olmaksızın kendi kendine geçer. Bununla birlikte, bazı durumlarda, ishali yavaşlatmak için aspirin kullanılması gerektiği düşünülür. Bu tamamen yanlıştır aspirin yerine reçetesiz satılabilen ishal hapları kullanılmalıdır.
Hangi Bitki Çayı İshale İyi Gelir?
İshal bakteri ve virüslerin aktif eylemlerinden kaynaklanabilir, bu da dehidrasyona, bitkinliğe ve diğer çeşitli semptomlara neden olur. Papatya çayı sadece ishali tedavi etmekle kalmaz, aynı zamanda sık sık oluşmasını da engeller. Fesleğen Çayı ayrıca sindirim kanalını temizlemeye ve her türlü rahatsızlığı önlemeye yardımcı olmaktadır. Meyan Çayı sadece hazımsızlığı tedavi etmekle kalmaz, aynı zamanda buna yönelik çeşitli semptomların oluşumunu da azaltır. Bu tür çayları ishal döneminde tüketebilirsiniz.
Çay İshale İyi Gelir Mi?
Çay birçok aromada mevcuttur ve sayısız sağlık yararına sahiptir ve ayrıca birçok tıbbi değeri vardır, bu yüzden onu besin değeri ve antioksidanlarıyla ilişkilendirilir. Çay, ishali teşvik edebilen bazı enfeksiyonlara karşı bile etkilidir. Başka bir doğal çare olduğu için hafif ishal semptomlarını tedavi etmek için bitki çayı tüketebilirsiniz. Çaylar çoğu zaman kilo verme sakinleşme gibi sorunlarla mücadele için kullanılır.