Kabızlık

Kabızlık tıbbi olarak haftada üç kez dışkılamadan daha az olarak tanımlanır. Ciddi kabızlık ise haftada bir dışkılamadan daha az olarak tanımlanır. Kabızlık belirtilerinden bazıları, alt karın rahatsızlığı, bağırsak hareketinden sonra eksik tahliye hissi, bağırsak hareketine sahip olmak için zorlanma, sert veya küçük dışkı, rektal kanama veya bağırsak hareketlerine sahip olan takıntıdan kaynaklanan anal fissürlerdir.

Tek başına kabızlık belirtileri her zaman tehlikeli bir durum olmasa da, ciddi veya yeni başlayan kabızlık, rektal kanama, şiddetli karın ağrısı veya diğer akut semptomlar için bir doktora gitmelidir. Ayrıca, kronik kabızlık gibi hastalıklar bir doktor tarafından tanı ve tedaviye ihtiyaç duyabilir.

Kabızlık, bağırsak hareketlerinizin zor olduğu veya normalden daha az gerçekleştiği anlamına gelir. Çoğu insan bir noktada kabızlık belirtileri yaşar ve bazı insanlar yaşamları boyunca bu durumla sık sık karşılaşabilir. Kabızlık özellikle çocuklar ve yaşlılar için rahatsız edici olabilir. Kabızlığın tedavisi genelde basittir. İlaç veya sindirim probleminden kaynaklanmayan vakaların çoğunda, beslenme alışkanlıklarında değişiklikler yapılması ve bazı düzenli egzersizlerin eklenmesi kabızlığı hafifletmeye yardımcı olabilir.

Genellikle ciddi bir durum olmasa da, bağırsaklarınız düzenli çalışmaya tekrar başladığında kendinizi daha iyi hissedersiniz.

Bağırsak hareketleri arasındaki normal süre, kişiden kişiye değişir. Bazı insanlar günde üç kez tuvalete giderken, diğer insanlar haftada sadece birkaç kez tuvalete gitmeye ihtiyaç duyarlar.

Birçok nedenden dolayı kabız olabilirsiniz ve kabızlığın aynı anda birden fazla nedeni olabilir. Kabızlığın nedenleri arasında:

• Dışkının bağırsağınızda yavaş hareket etmesi
• Pelvik taban bozukluklarından dolayı kolonun gecikmiş boşalması,
• huzursuz bağırsak sendromu gibi fonksiyonel sindirim sistemi bozuklukları
• Bazı ilaçlar ve diyet takviyeleri

Kabızlığı daha da kötüleştirebilen ilaçlar ve diyet takviyeleri

• Alüminyum ve kalsiyum içeren antasit ilaçlar
• Antikonvülzan ilaçlar
• Kalsiyum bloke eden ilaçlar
• İdrar söktürücüler
• Demir takviyeleri
• Parkinson hastalığını tedavi etmek için kullanılan ilaçlar
• Ağrı kesici ilaçlar
• Depresyon tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar
• Yaşam değişiklikleri veya günlük rutin değişiklikler

Kabızlık, yaşamınız veya günlük rutin değiştiğinde ortaya çıkabilir:

• Hamilelik
• Yaşlılık
• Seyahat
• Bağırsak hareketi yapma dürtüsünü görmezden geldiğinizde
• İlaç değişiklikleri
• Ne kadar ve ne yediğinizi değiştirdiğinizde

Yavaş Hareket: Dışkı sindirim sisteminizden yeterince hızlı geçmediğinde kabız olabilirsiniz. Yavaş geçiş için risk faktörleri arasında düşük lifli bir diyet, dehidrasyon veya antidepresanlar gibi bazı ilaçların alınması yer alır. Bağırsak tıkanıklığı, bağırsaklardaki darlıklardan veya bağırsak kanseri denilen dar alanların oluşmasından kaynaklanabilir.

Sinir sistemi problemleri: Nörolojik (sinir) problemler dışkının sindirim sistemindeki hareketini etkileyebilir. Kabızlık, Parkinson hastalığı ve MS hastalığı (multipl skleroz) gibi durumları olan insanlar için bir sorun olabilir.

Pelvik taban kasları problemleri: Pelvik kas güçsüzlüğü ve diğer kas fonksiyon problemleri kabızlığa yol açabilir. Dışkının rektumdan geçmesi için pelvik tabanımızdaki kasların çok özel bir şekilde çalışması gerekir.

Çoğu insan kabızlığın yeterince sık bağırsak hareketleri olmaması anlamına geldiğini düşünür. Gerçekte, kabızlık her zaman tanımayabileceğiniz bir dizi belirtiden daha karmaşıktır.

Kabızlığın belirtileri:

• Haftada üçten az bağırsak hareketi
• Bağırsak hareketini başlatmak veya tamamlamak için zorlama
• Sert ve küçük taşlara benzeyen dışkı kıvamı
• Eksik boşalma hissi
• Bağırsaklarda veya rektumda bir tıkanıklık olduğunu hissetmek
• İştah azalması
• Halsizlik veya uyuşukluk

Bu belirtiler nedeniyle, birçok insan ne zaman kabız olduklarını bilmez. Kabızlık, şiddetine bağlı olarak, karın ağrısı ve gaz gibi sorunlara neden olabilir. Bağırsak hareketleri sırasında aşırı zorlanma çeşitli sağlık sorunlarına neden olabilir.

Kabızlık fazlasıyla rahatsız edici olabilir, ancak tipik olarak yaşamı tehdit etmez.

Bununla birlikte, kolorektal kanser gibi daha ciddi bir altta yatan durumun belirtisi veya daha fazla hasara neden olmaya başlarsa sağlığınız için büyük bir sorun haline gelebilir.

Şiddetli kabızlık sonucu ortaya çıkabilecek hasarlar:

• Zorlandıktan sonra rektal kanama
• Anüs çevresinde anal fissür
• Anüste iltihaplı ve şişmiş kan damarları olan semptomatik hemoroidler
• Bağırsaklatıki kurumuş dışkının rektum ve anüste toplanmasıyla ortaya çıkan dışkı tıkanması. Bu durum potansiyel olarak mekanik bir tıkanıklığa yol açar.
• Diğer olası komplikasyonlar arasında düşük yaşam kalitesi ve depresyon bulunur.

Kötü bir beslenmeye sahip olmak ve düzensiz egzersiz yapmak kabızlık için önemli risk faktörleridir. Ayrıca hamileler bebeklerinin gelişiminden dolayı, bağırsaklarındaki hormonal değişiklikler ve baskı nedeniyle daha fazla kabız olabilirler.

Kabızlık genellikle reçeteli bir tedaviye gerek kalmadan düzelir. Kabızlık sırasında daha fazla egzersiz yapmak, lif yemek ve su içmek gibi ufak yaşam tarzı değişiklikleri yapmak kabızlığın giderilmesine yardımcı olabilir. Eğer uzun süredir devam eden bir sorun değilse 2-3 gün içerisinde kendiliğinden geçecektir.

Uyarıcı etki yapan Laksatifler kısa vadede semptomları düzeltebilir ancak bu tür uyarıcıları dikkatli ve sadece gerektiğinde kullanmak gerekir. Bunun nedeni, bazı müshillerin ciddi olumsuz etkilere neden olmasıdır.

Kabızlık uzun süredir devam ediyorsa, en kısa sürede bir doktora görünmek faydalı olacaktır. Kabızlığın sonlanması için daha güçlü ilaçlara ihtiyaç duyulabilir. Aynı zamanda kabızlığa sebep olan durumların tespiti de yapılabilir. Kabızlık süresince bağırsak hareketlerini, dışkı özelliklerini, beslenme ve diğer faktörlerin kaydını tutmak uygun bir tedavi uygulanması adına yardımcı olabilir.

Doktora gitmeden evde tedavi uygulamayı düşünüyorsanız müshilleri son çare olarak düşünmek iyi olacaktır. Kabızlığı hafifletmeye yardımcı olabilecek bazı uyarıcılar şunlardır:

• Lif takviyeleri: Bu tür laksatifler en güvenli seçeneklerdir. Bol su ile kullanılmalıdır. Eczanelerden temin edilebilir ve çevrimiçi satın alınabilir.
• Uyarıcılar: Bunlar bağırsaklardaki kasların ritmik olarak kasılmasına neden olurlar.
• Yağ bazlı takviyeler
• Dışkı yumuşatıcıları: Bunlar dışkıyı nemlendirirler.

Bu işlemlerin işe yaramadığı durumlarda, doktor dışkıyı manuel veya cerrahi olarak çıkarabilir.

Kabızlık rahatsızlığı tedaviye cevap vermezse veya başka semptomlar oluştuysa, doktor kabızlığın altında yatan başka bir hastalık olup olmadığını görmek için vücut taraması, MR veya röntgen gibi görüntülemeler yapabilir.

Kabızlık, genellikle beslenme ve yaşam tarzından kaynaklanan yaygın bir şikayettir. Bazı yiyecekleri yemek, bağırsak hareketleri arttırarak iyileştirmeye yardımcı olabilir. Herkesin bağırsak alışkanlıkları farklı olsa da genel olarak kabız olan insanlar haftada üçten az olacak şekilde tuvalet ihtiyaçlarını gidermektedirler.

Herkesin gıdalara verdiği bağırsak tepkileri farklı olabilir ancak sağlıklı, doğal gıdalar kabızlığı hafifletmekte yardımcı olabilir:

• Su: Dehidrasyon yaygın bir kabızlık nedenidir ve bol miktarda su içmek semptomları hafifletmek veya gidermek de yardımcı olabilir. Susuz kalındığında, bağırsaklar dışkının atımı için yeterli su alamaz. Bunun sonucu olarak da sert, kuru ve topaklı dışkı ve kabızlık oluşabilir.
• Yoğurt ve kefir: Probiyotikler bağırsak sağlığını iyileştirmede her zaman yardımcıdır. Yoğurt ve kefir, probiyotik olarak bilinen mikroorganizmaları içerir. Probiyotiklere genellikle “iyi” bakteri adı verilir ve bağırsak sağlığını iyileştirmede ve dışkıları yumuşatmada yardımcı olurlar.
• Kuru erik: Kuru erik, dünyanın birçok yerinde yıllardır kabızlık için kullanılan bir ev ilacıdır. Bağırsak hareketlerini kolaylaştırıp hızlandırmasının sebebi yüksek miktarda lif içermesidir.
• Buğday kepeği: Buğday kepeği, kabızlık için başka bir popüler ev ilacıdır. Bağırsaklardan yiyecek akışını hızlandıran çözünmez lif bakımından zengin bir besindir.
• Bakliyat: Fasulye, mercimek, nohut ve bezelye gibi bakliyatlar lif bakımından çok zengindir. Bu da iyi sindirimi destekler ve kabızlığı azaltır.
• Keten Tohumu Yağı: Müshil etkisine sahip bir yağ olduğundan dışkının atımını hızlandırıcı etkiye sahiptir.
• Brokoli: Bağırsağı koruyan ve sindirimi kolaylaştıran bir madde olan sülforafan içerdiği için kabızlık giderici olarak tüketilmektedir.

Kabızlıktan kurtulmak için kullanılabilecek birçok ilaç vardır. Bazıları reçetesiz satılan ilaçlardır, bazıları ise ancak doktor reçetesi ile alınabilir.

Kabızlık oluşumunda denenmesi gereken ilk şey yaşam tarzı değişiklikleridir. İlk etapta beslenme rutinine daha fazla lif eklemek, daha fazla su içmek ve fiziksel olarak aktiviteler yapmak denenmesi gereken ilk şeyler olmalıdır. Kabızlık düzenli alınan ilaçlardan dolayı da oluşmuş olabilir. Bu sebeple kabızlık ilaçları kullanmadan önce sorunun kaynağını öğrenmek önemlidir.

Müshillerin nerdeyse hepsi, büyük miktarlarda alındığında, elektrolit dengesizlikleri de dahil olmak üzere birçok yan etkisi olabilir. Elektrolitler arasında kalsiyum, klorür, potasyum, magnezyum ve sodyum bulunur. Vücudunuzun sağlıklı bir şekilde çalışması için bu vitamin ve minerallere ihtiyacı olduğundan dengesizlikleri durumunda sıkıntı büyüyebilir. Müshili sürekli kullanmak gerekiyorsa kullanma talimatlarının muhakkak doktor tarafından alınması gerekir.

Kabızlık oluştuğunda birçok kişi doktora gitmeden önce reçetesiz ilaçlar kullanır.

Lif takviyeleri dışkı oluşturmaya yardımcı olmak için bağırsaklardan su emerler. Alınmaları durumunda bazen karında şişkinlik ve ağrıya neden olabilirler. Ozmotikler ise kalın bağırsağa su çekilmesine yardımcı olur, böylece dışkı yumuşar. İshal ve bulantıya neden olabilirler. Daha yaşlı bir yetişkinlerde kalp veya böbrek yetmezliği varsa, kullanmadan önce doktorunuza danışmak gerekir. Uyarıcılar son denenmesi gereken reçetesiz ilaçlardır. Kabızlık şiddetli ise ve kullanılan diğer ilaçlar işe yaramadıysa bunları denemek daha iyi sonuçlar alınmasına sebep olabilir. Bağırsaklarını sıkışmasına neden olarak bağırsak hareketlerini arttırır. İnsanların kabızlık durumunda en çok kullandığı ilaçlardandır.

Kabızlık bazen çocukları ve bebekleri de etkileyebilir. Özelliklerde bebeklerde hızlı bir şekilde kabızlık olduğunu anlamak önemlidir

Yeni doğanlar

Yeni doğmuş bir bebek, doğumdan sonraki 48 saat içinde ilk katı dışkısı olan mekonyumu yapmazsa, Hirschsprung hastalığına yakalanmış olabilir demektir. Hirschsprung hastalığı, bebeğin bağırsak sonundaki sinir hücrelerinin olmamasından kaynaklı doğumda oluşan bir hastalıktır. Bu hastalık neticesinde dışkı bağırsakta hareket etmez ve diğer sinirler tarafında kas kasılmaları meydana gelir.

Bebekte mekonyum bu 48 saat içerisinde dışarı atılmadığı durumlarda hızlıca doktora gidilmelidir çünkü bu semptomları ancak bir sağlık uzmanı tespit edebilir ve tedavi önerebilir.

Küçük bebekler

Emme döneminde olan bebek mekonyumdan sonra dışkısını yaklaşık bir hafta içinde yapmasa bile, bu genellikle bir sorun teşkil etmez. Emzirilen bebeklerde genellikle kabızlık problemi görülmez.

Yine de ebeveynler bebeğin bağırsak hareketleri hakkında endişe duyuyorsa, uzman doktorlardan tıbbi tavsiye alabilirler.

Kabızlık şu durumlarda meydana gelebilir:

• Mama yemeye başladığı zaman
• Sütten kesildiği zaman
• Tuvalet eğitimi sırasında
• Stres zamanlarında

Bir bebek mamaya geçtiği dönemlerde kabızlık yaşarsa, mama saatleri arasında ekstra su vererek durum çözülebilir. Bunun anlamı mamaya fazladan su katmak ya da kıvamını bozmak değildir. Öğünleri arasında fazladan su içmesi teşvik edilmelidir.

Bebek hali hazırda katı yiyeceklere geçiş yaptıysa, beslenme rutinlerinde daha fazla lif ve suya ihtiyaç duyabilirler. Böyle durumlarda meyve takviyesi iyi bir seçenek olabilir. Durumdan şüphelendiğiniz zaman meyve yemeye ya da ekstra su içmeye zorlandıklarında da strese girebilirler. Bu da aynı şekilde kabızlığa yol açtığından, istemezlerse yemeye zorlamamak gerekir.

Tuvalet eğitimi sırasında, bir çocuk stresli hissediyorsa, kabızlık meydana gelebilir. Çocuğa tuvalete gitmesi için zaman vermek gerekir.

Çocuklarda kabızlık belirtileri şu şekildedir:

• Şişkin bir karın
• Düşük enerji
• İştah azalması
• Sinirlilik

Diğer zayıflama yöntemlerini incelemek için tıklayınız.