Böbrek hastalıklarında diyet yapmanın ne kadar faydalı olduğunu biliyor musunuz? Yasaklı yiyecekleri öğrenerek sağlığınızı koruyunuz!
Böbrek Hastalıkları Nelerdir?
Bir çok tipte böbrek hastalığından bahsedebiliriz ancak en çok rastlanılan hastalıklar;
- Böbrek Taşları: Taşlar şiddetli ağrıya ve idrar yolları problemlerine neden olabilir.
- Böbrek Enfeksiyonları: Sık idrara çıkma, ateş, sırt ağrısı gibi belirtiler görülür.
- Böbrek Yetmezliği: Böbreklerin yetersiz çalışmasıdır.
- Glomerülonefrit: Böbrek dokusunun enflamasyonu
- Polikistik Böbrek Hastalığı: Böbreklerde kistik kitlelerin oluştuğu genetik bir hastalık.
- Nefrotik Sendrom: Protein kaybına neden olan bir durum.
- Böbrek Kanseri: Böbreklerde genellikle belirti vermeden sinsice ilerler.
- İdrar Yolu Daralması: İdrar yollarında daralma veya tıkanıklık zarar vermesi.
Böbrek Hastalıklarının Belirtileri Nelerdir?
- İdrar Değişiklikleri: Sık veya az idrara çıkma, idrarda kan veya bulanıklık görülmesi.
- Şişlik ve Ödem: Göz çevresi, yüz, eller, ayak bilekleri veya bacaklarda şişme.
- Yorgunluk ve Zayıflık: Sürekli yorgun hissetme, enerji eksikliği.
- Kan Basıncı Yükselmesi: Yüksek tansiyon.
- İştah Kaybı ve Kilo Değişiklikleri: Ani kilo kaybı veya iştahsızlık.
- Deri Problemleri: Kaşıntı, ciltte renk değişiklikleri.
- Ağrı ve Rahatsızlık: Alt sırtta veya karında ağrı, basınç hissi.
- İştahsızlık ve Mide Bulantısı: Yemek yemeye karşı ilgi kaybı, mide bulantısı.
- Kemik Ağrısı: Zayıf böbreklerden kaynaklanan kemik ağrısı.
- Kötü Nefes Kokusu ve Tat: Amonyak kokusu, metalik tat.
Böbrek Hastaları Nasıl Beslenmeli?
Böbrek hastaları diyet yardımı ile hastalıklarını normalleştirebilir, bu nedenle ana tedavinin önemli bir parçasıdır.
- Kronik böbrek yetmezliği, nefrotik sendrom veya glomerülonefritli hastalar için katı bir diyet reçete edilir. Diğer patolojiler için aşırı beslenme kısıtlaması gerekli değildir. Sadece tuz, baharat, acı baharat kullanımını azaltmak ve alkolü hariç tuttuğunuzdan emin olmak yeterlidir.
- Bu alandaki hastalıklarda doğru beslenmenin temel ilkeleri, protein, tuz alımını sınırlamak ve yemeklerin kalori içeriğini azaltmaktır. Diyetisyen tarafından diyet menüsü düzenlemek de gereklidir.
Böbreklere Hangi Besinler İyi Gelir?
- Kabak: Düşük kalorili bir üründür. Vitamin ve mineraller açısından zengindir. Kabak, taş oluşumunu teşvik eden gereksiz tuzların vücuttan atılmasına yardımcı olur. Kabak posası iyi bir idrar söktürücüdür, bu nedenle ödem ve böbrek hastalığına yardımcı olur.
- Yeşil sebzeler: Ispanak, brokoli, vücudu koruyan ve böbrekler için iyi olan hücre, doku ve organların yenilenmesini destekleyen bir antioksidan kaynağıdır.
- Kızılcık: Kızılcık böbrekleri temizlemeye yardımcı olur, iltihap önleyici ve antiseptik etkilere sahiptir.
- Elma: Kan şekeri ve kolesterol seviyelerini düşürmeye yardımcı olan C vitamini ve pektin bakımından yüksektirler ve tüketilmelidir.
Minerallerin Böbrek Hastalıkları Üzerindeki Etkisi Nedir?
- Su her bakımdan bir besindir. Su, yetişkin bir bireyin vücut ağırlığının yaklaşık %60’ını temsil eder ve bu nedenle yaşamak için suya ihtiyaç duyar.
- Ticari maden suları aslında düşük mineralli, yani az mineralli sulardır ve çoğu durumda, çoğu zaman kanıtlanmamış olsa bile, faydalı etkilerini bundan türetirler. Diyetisyenler, kalsiyum içeren düşük su içeriğine sahip bölgelerde musluk suyu da dahil olmak üzere hangi suların seçileceğini önerebilecektir.
- Önemli olan, klinik koşulların belirlediği miktarlar ve gün boyunca sabit olması gereken alım miktarı olacaktır, günün geri kalanında hiçbir şey vermeden sadece öğünlerde içmekten kaçınılmalıdır.
- Normal böbrek fonksiyonu koşullarında günde yaklaşık 2 litre su içmenin vücudun diğer birçok fonksiyonunun yanı sıra böbreklerin işlevselliğine de yardımcı olduğu doğru iken, diğer yandan göz önünde bulundurulması gereken bir gerçektir.
Böbrek Hastaları için Örnek Beslenme Programı
Proteinden Kısıtlı – Tuzsuz – Potasyum İçeren Örnek Beslenme Programı
Kahvaltı
- Şekerli çay
- Tuzsuz yağ – Taneli reçel/Bal
- 3 ince dilim ekmek (tuzsuz)
- Domates – salatalık
- Zeytin
Öğle – Akşam Yemeği
- 1 kase pirinç çorba / Yaklaşık 3 yemek kaşığı pirinç pilavı
- 4 yemek kaşığı etsiz sebze yemeği
- Mevsim Salata
- Meyve / Meyve komposto (taneli)
- Nişasta peltesi (meyve + yağ)
Ara Öğün
- Meyve (Muz, Kayısı, Kivi, Kavun Tercih Edilir) + Nişasta Peltesi (Meyveli + Yağlı)
- 3-4 Adet Galeta
Böbreklere İyi Gelen Besinler Nelerdir?
- Düşük potasyumlu bir diyet genellikle sadece böbrek zayıflığının ileri aşamalarında gereklidir.
- Önerilen miktar hastalığın ciddiyetine bağlıdır ve bu nedenle kişiden kişiye değişir. Diyette önerilen potasyum miktarı günde yaklaşık 1,5-2 gramdır.
- Meyve ve sebze suları, kuru meyveler (çekirdeksiz kuru üzüm, hurma, incir).
- Fındık
- Muz, kayısı, avokado
- Bezelye, fasulye ve mercimek gibi baklagiller
- Domates, ıspanak, brokoli, rezene, Brüksel lahanası, pazı, lahana, zeytin
- Filizler ve mikroplar
- Taze ve kurutulmuş mantarlar
- Kurutulmuş patates ürünleri (cips, patates köftesi, patates püresi).
Böbrek Ağrısını Kesen Bitki Çayları Nelerdir?
Böbrekler ve idrar yolları için iyi olan çaylar aşağıdakileri içerir:
- Isırgan otu çayı
- Zencefil çayı
- Huş ağacı yaprağı çayı
- Atkuyruğu çayı
Bununla birlikte, zaten böbrek yetmezliğiniz varsa, ısırgan otu çayı, huş ağacı yaprağı çayı ve at kuyruğu çayından kaçınmalısınız.
Böbreklere Ne İyi Gelmez?
- Aşırı Tuz Tüketimi: Yüksek tuz böbreklerin iş yükünü artırır.
- Aşırı Protein Tüketimi: Aşırı protein böbreklerde fazla yük oluşturur.
- Yetersiz Sıvı Alımı: Yeterli su içmemek böbrek taşı riskini artırabilir.
- Aşırı Şeker ve İşlenmiş Gıdalar: Yüksek şekerli ve işlenmiş gıdalar böbrek sağlığını olumsuz etkiler.
- Sigara ve Alkol: Böbrek fonksiyonlarını olumsuz etkiler.
- Düzensiz İlaç Kullanımı: Aşırı ağrı kesici veya anti-inflamatuar ilaçların kullanımı böbreklere zarar verir.
- Aşırı Kafein ve Enerji İçecekleri: Fazla kafein tüketimi idrar yolu problemlerine neden olabilir.
Böbrek Hastalarının Beslenmesi Hakkında Sık Sorulan Sorular
Böbrek Hastaları Yumurta Yiyebilir Mi?
Kronik Böbrek Hastalığı için diyette önemli bir değişiklik, protein alımının kısıtlanması olabilir. Bu, böbrek fonksiyonunu korumaya ve kandaki istenmeyen maddelerin miktarını azaltmaya yardımcı olacaktır. Proteinler açısından özellikle zengin olanlar et, balık, tavuk, yumurta ve süt ürünleridir.
Böbrek hastaları idrarının hacmi normal olduğu sürece sıvı alımını sınırlamak gerekli değildir ancak sodyum alımı sınırlandırılmalıdır. Aslında tuz suyu bağlar ve dolayısıyla vücudun daha fazla sıvıya ihtiyacı vardır.
Böbrek Hastaları Domates Yiyebilir Mi?
Domatesler çok fazla oksalat içerir. Kalsiyum oksalat taşlarının oluşumundan sorumlu hiperoksalüriniz varsa, onları yememek taş oluşum riskini azaltabilir. Domates, içerdiği oksalik asit nedeniyle uzun yıllardır böbrek taşı sorunu yaşayanlara böbrek hastalığında beslenme menüsü uygulayanlara yasaklanmıştır. Bu madde, kalsiyum ile birlikte, taş veya taş haline gelen çözünmeyen tuzlar (kalsiyum oksalat) oluşturur. Ayrıca domates, yüksek potasyum içeriği ve düşük sodyum içeriği nedeniyle idrar söktürücü etkisi olan bir gıda olarak kabul edilir ve bu nedenle fazla sıvı ve toksinlerin atılması için faydalıdır. Bu, sıvı tutulması, hipertansiyon, hiperürisemi ve gut ile böbrek taşı ve oligüriden muzdarip olanlara fayda sağlar.
Böbrek Hastaları Balık Yiyebilir Mi?
Böbrek hastalığında beslenme tedavisi karmaşıktır ve fosfor içeriği nedeniyle balık da dahil olmak üzere birçok gıda kısıtlanır. Normalde, böbrek hastalıklarının beslenme yönetiminde, her hastanın fiziksel koşulları ve klinik göstergeleri dikkate alınarak bireyselleştirilmesi gereken bir protein, fosfor ve potasyum kısıtlaması reçete edilir Diyet, sınırlı miktarda fosfor (P) ve potasyum (K) içeren kaliteli protein içermelidir. Balıklardan elde edilen n-3 yağ asitleri böbrek hasarının ilerlemesine karşı fayda sağlar.
Böbrekleri En Çok Ne Yorar?
Potasyum, yediğimiz gıdalardan gelir. Sağlıklı böbrekler, kandaki normal seviyelerin korunmasına yardımcı olmak için idrardaki fazla potasyumu giderir. Çoğu gıdada potasyum bulunduğundan, sağlıklı beslenen kişilerde düşük potasyum seviyeleri nadirdir. Düşük potasyum seviyelerinin bazı etkileri arasında kas zayıflığı, kramplar ve yorgunluk bulunur.
Böbrekler başarısız olduğunda, fazla potasyumu artık atamazlar, bu nedenle seviye vücutta birikir. Kandaki yüksek potasyuma hiperkalsemi denir ve ileri evre kronik böbrek hastalığı olan kişilerde ortaya çıkabilir. Yüksek potasyum seviyelerinin etkilerinden bazıları mide bulantısı, halsizlik, uyuşukluk ve yavaş nabızdır.
Böbrek Hastaları Yoğurt Yiyebilir Mi?
Süt veya yoğurt gibi genellikle sağlıklı kabul edilen yiyecekler, bazen böbrek fonksiyon bozukluğu veya potansiyel böbrek hastalığı olanlar için sağlık riskleri oluşturabilir. Ölçülü yoğurt tipik olarak sağlıklı böbrekler için herhangi bir sorun oluşturmazken, çok fazla yoğurt ve benzeri yüksek proteinli süt ürünleri yemek, daha az sağlıklı böbreklerin zaten bozulmuş işlevini etkileyebilir.
