Eliminasyon diyeti, sağlık sorunlarının kökenini bulmak ve semptomları hafifletmek için kullanılan etkili bir beslenme yöntemidir. Bu diyet, potansiyel olarak alerjik veya hassaslık gösteren gıdaları kademeli olarak diyetten çıkararak vücudun tepkilerini gözlemlemeyi amaçlar. Eliminasyon diyeti, kişisel ihtiyaçları karşılayan özelleştirilmiş bir beslenme planı oluşturmak için önemli bir adımdır. Bu yazıda, eliminasyon diyetinin ne olduğunu, nasıl uygulandığını ve örnek bir diyet listesi sunarak sağlık üzerindeki etkilerini detaylı bir şekilde ele alacağız.
Eliminasyon Diyeti Nedir?
Eliminasyon diyeti, gastrointestinal rahatsızlıkların nedenlerini bulmak için altın değerinde kabul edilen ve uygulanması kolay olan bir diyettir.
Eliminasyon diyeti süresince, geçici olarak alkol, kafein, şeker, gluten, süt, yumurta, mısır ve soya gibi yaygın alerjenlere veda etmek gerekir. Bu alerjenlerden en az 21 gün (ideal olarak 28 gün) kaçındıktan sonra, hangilerinin size rahatsızlık verdiğini bulmak için bir seferde listedeki yiyeceği yavaşça beslenme planınıza eklersiniz. Vücudunuzun iyi tolere edemeyeceği bir yiyeceği başarılı bir şekilde belirledikten sonra, gelecekte rahatsız edici semptomları önlemek için beslenme alışkanlıklarınızdan çıkarabilirsiniz.
Eliminasyon Diyeti Nasıl Yapılır?
Eliminasyon diyeti 2 farklı aşamadan oluşan, 4 – 6 hafta kadar devam eden bir beslenme düzenidir. Bu diyet kapsamında ilk aşamada vücutta olumsuz reaksiyona neden olabilecek tüm yiyecekler, beslenme düzeninden tamamen çıkartılır. Belirli bir süre geçmesiyle vücut bu düzeni benimser ve ilk aşama tamamlanmış olur.
2.Aşamada ise ilk aşamada yasaklanan bazı besinler tekrar tüketilmeye başlanır. Bu noktada besinlerin vücut üzerinde yarattığı reaksiyonlar çok daha net bir şekilde belirlenmiş olur. Bu sayede kişi için en uygun beslenme düzeninde hangi besinlerin yer alması gerektiğine sağlıklı ve net bir şekilde karar verilmiş olur. Böylelikle bireylerin sağlıklı bir beslenme düzenine sahip olmaları da sağlanır. Eliminasyon diyeti örnek menüleri inceleyerek uygun şekilde yapılması gerekir.
OKUMA ÖNERİSİ: Haftada 1 Kilo Vermek
Eliminasyon Diyetinin Aşamaları Nelerdir? Nasıl Yapılır?
Eliminasyon diyetini etkili bir şekilde yapmak için izlenecek adımlar şunlardır:
1.Aşama
Üç hafta boyunca tüm yaygın alerjen / hassas yiyecekleri yemeyi bırakın. Bilinmeyen alerjilerimizi veya hassasiyetlerimizi anlamaya başlayacağınız için yiyecekleri ortadan kaldırmak, eliminasyon diyetinde önemli bir adımdır.
2.Aşama
Bu süre zarfında, bu yiyeceklerin eser miktarlarından bile kaçındığınızdan emin olmak için gıda etiketlerini dikkatlice okuyun. Nasıl hissettiğinizi kaydetmek için bu üç hafta boyunca bir gıda günlüğü tutmak isteyebilirsiniz. Daha sonra yiyecekleri tekrar kullanmaya başladığınızda bu kullanışlı olacaktır.
3.Aşama
Üç hafta sonra, bir seferde bir gıda grubunu tekrar beslenmenize ekleyin. Yaklaşık 1-2 hafta boyunca yapabiliyorsanız şüpheli yiyecekleri günlük olarak yiyin ve belirtilerinizi kaydedin. Eliminasyon aşaması ile elenen gıdaları tekrar yeme aşaması arasında semptomlarda herhangi bir değişikliğe dikkat edin.
4.Aşama
Şüpheli gıdalardan birini yemeye başladıktan sonra semptomlar geri gelirse, bu yiyeceğin bir kez daha ortadan kaldırarak bir tetikleyici olduğunu doğrulayabilirsiniz. Amaç, yiyecek çıkarıldığında semptomların bir kez daha temizlenip temizlenmediğini görmektir. Sürecin biraz deneme yanılma olduğunu görebilirsiniz, ancak sonunda belirtilerinizi iyice iyileştirebilecek yiyecekleri saptamak 4-6 uzun olmamalıdır.
Eliminasyon Diyetinde Yasak Olan Gıdalar Nelerdir?
Vücudunuzun iyi tolere edemeyeceği bir yiyeceği başarılı bir şekilde belirledikten sonra, gelecekte rahatsız edici durumları önlemek için beslenme alışkanlığınızdan tamamen çıkarabilirsiniz. Eliminasyon diyeti yaparken beslenme listenizden çıkarabileceğiniz yaygın olarak tüketilen yiyecekler:
- Tüm süt ürünleri,
- Gluten içeren ürünler,
- Kafeinli içecekler,
- Salisilatlar: baharatlar, kimyon, kişniş, sarımsak ve hardal gibi baharatlar, kahve, kuru üzüm, portakal,
- Tohumlar: genellikle susam, ayçiçeği ve gelincik,
- Fermente gıdalar, kurutulmuş ve kurutulmuş gıdalar, avokado, yaşlı peynirler, füme gıdalar, sirke, alkol,
- Sülfitler: kurutulmuş meyveler, konserve ve salamura gıdalar, şarap, elma şarabı, patates cipsi, çeşniler, bira, çay, pişmiş ürünler,
- Fruktoz: soda, bal, elma, elma şarabı, agav, yüksek fruktozlu mısır şurubu, karpuz, kiraz, armut,
- Fıstık ve fıstık ezmesi,
- Yumurta ve soya ürünleri
OKUMA ÖNERİSİ: Etkili Diyet Listeleri!
Eliminasyon Diyetinde Serbest Olan Besinler Nelerdir?
Bir eliminasyon diyeti listesi çok kısıtlayıcı olsa da, sağlıklı ve lezzetli yemekler yapmak için hala yeterli çeşitlilik vardır. İşte diyetinize dahil edebileceğiniz lezzetli yiyeceklerden bazıları şöyledir:
- Meyveler: Turunçgiller hariç çoğu meyve.
- Sebzeler: Gece sebzeleri hariç çoğu sebze.
- Tahıllar: Normal buğday hariç pirinç ve karabuğday.
- Et ve balık: Hindi, kuzu eti, yabani av hayvanları ve somon gibi soğuk su balıkları dahil.
- Süt ikameleri: Hindistan cevizi sütü ve şekersiz pirinç sütü dahil.
- Yağlar: Soğuk preslenmiş zeytinyağı, keten tohumu yağı ve hindistan cevizi yağı dahil.
- İçecekler: Su ve bitki çayları.
- Baharatlar, çeşniler ve diğerleri: Karabiber, taze otlar ve baharatlar (acı biber ve kırmızı biber hariç) ve elma sirkesi dahil.
Bu kısıtlayıcı aşamada motive olmak için, yeni tarifler üretmeyi ve yemeklerinize lezzet katmak için otlar ve baharatlar kullanabilirsiniz. Eliminasyon diyeti listesi uygulamak düşünüldüğü kadar zor bir süreç değildir. Aksine hayat standardınızı yükseltmek için kolayca deneyebileceğiniz bir diyet türüdür.
Kimler Eliminasyon Diyetini Uygulamalıdır?
Gıda intoleransları ve duyarlılıkları oldukça yaygındır. Aslında, dünya çapında insanların % 20’sinin gıda intoleransından muzdarip olabileceği tahmin edilmektedir.
- Kronik yorgunluk
- Artrit
- Astım
- Depresyon ve anksiyete dahil olmak üzere duygudurum bozuklukları
- Egzama, kurdeşen ve akne gibi cilt alevlenmeleri
- Otoimmün bozukluklar
- Ateroskleroz (arterlerin sertleşmesi, kalp hastalığının öncüsü)
- Parkinson ve bunama dahil bilişsel gerileme ve nörodejeneratif hastalıklar
- DEHB gibi öğrenme güçlükleri
- Uyku ve ya uykusuzluk sorunu
- Adrenal yorgunluk
- Artrit gibi kas ve eklem ağrısı
- Kilo alımı ve obezite
- Migren baş ağrıları
- Böbrek ve safra kesesi sorunları
Eliminasyon diyeti, diyet yoluyla gıda intoleranslarını, hassasiyetlerini ve alerjileri tanımlamak için iyi bir standart kabul edilmektedir.
Eliminasyon Diyeti Neye İyi Gelir?
Eliminasyon diyetinin temelinde vücudu rahatsız eden şişkinlik ve hazımsızlık gibi problemlerin sebepleri bulunur ve buna sebep olan besin maddeleri diyet listesinden çıkartırlır. Bu besinlerin yerine sindirimi daha kolay besinler tercih edilir. Vücutta hassasiyet yaratan besinler genellikle deneme yanılma yöntemiyle tespit edilir ve bu besinlerin alımı kısıtlanır. Böylece kişi hazımsızlık ve şişkinlik gibi rahatsızlıkların önüne geçmiş olur. Bunun yanı sıra eliminasyon diyeti ile;
- Gıda intoleranslarının anlaşılmasını kolaylaştırır.
- Bağırsak sağlığınızı bozan besinleri öğrenirsiniz.
- IBS (İrrıtabl bağırsak semptomları), karın ağrısı, şişkinlik, gaz gibi sindirim sorunlarını içerebilir.
- Ciltte oluşabilecek semptomları azaltmak için olası tetikleyicileri belirlemeye yardımcı olabilir.
- Baş ağrılarını azaltmaya yardımcı olabilir.
Alerjileri düzeltilerek enerji seviyelerinin artırılması ve genel sağlığın iyileştirilmesi amaçlanabilir.
Eliminasyon Diyeti Uygularken Nelere Dikkat Edilmeli?
Eliminasyon diyeti uygularken dikkatli olmak önemlidir. Yanlış bir yaklaşım, besin eksikliği riski gibi sorunlara neden olabilir. Bu nedenle, doğru bilgi ve sağlam bir planlama ile diyeti başlatmak önemlidir. Bu yazıda, eliminasyon diyeti uygularken nelere dikkat edilmesi gerektiğini adım adım ele alacağız.
- Uzman Rehberliği: Eliminasyon diyeti ciddi bir beslenme yaklaşımıdır. Bu nedenle profesyonel destek; hangi yiyecekleri elimine etmeniz gerektiğini belirlemekte ve diyetinizi yönlendirmekte yardımcı olabilir.
- Planlama ve Hazırlık: Elimine edilecek yiyecekleri ve diyetinizi önceden planlayın.
- Besin Çeşitliliği: Diyetinizden belirli yiyecekleri çıkarırken, vücudunuzun ihtiyaç duyduğu besinleri almayı unutmamalısınız.
- Takip ve Günlük Tutma: Diyetiniz sırasında beslenme günlüğü tutmak ve semptomlarınızı kaydetmek faydalı olabilir.
- Doğru Tanıtım Aşaması: Hangi yiyecekleri ne zaman ve nasıl tekrar ekleyeceğinizi belirlemek önemlidir.
- Sabır ve Süreklilik: Eliminasyon diyeti sonuçları hemen göstermeyebilir.
- Sağlıklı Alternatifler: Elimine ettiğiniz yiyecekleri yerine sağlıklı alternatifleri tercih edin.
- İşlenmiş Gıdalardan Kaçınma: İşlenmiş gıdalardan kaçının ve mümkünse evde yemek hazırlığı yapın.
Unutmayın ki, eliminasyon diyeti bir iyileşme yolculuğudur ve sabır, özveri ve tutarlılık gerektirebilir. Sağlıklı bir yaşam tarzını benimsemek ve beslenme alışkanlıklarınızı iyileştirmek için elimine etmeniz gereken besinleri ve vücudunuzun ihtiyaçlarını anlamak önemlidir.
Sık Sorulan Sorular
Eliminasyon Diyeti Bittikten Sonra Ne Yapılır?
Eliminasyon diyeti bittikten sonra hemen normal düzene devam edilmez. Bu noktada yasaklı ürünler arasından en çok yemek istenen ürün tüketilir. Bu noktada süt ve buğday tercih edilmemelidir. Ardından vücudun tepkisi gözlenir, vücut tarafından gösterilecek olan reaksiyonlar doğrultusunda hangi besinlerin diyetten çıkartılması gerektiğinin net kararı verilir.
Eliminasyon Diyeti Kaç Gün Sürer?
Bu süreç genel olarak bakıldığı zaman 4 – 6 hafta arasında sürmekte olan bir diyettir. Diyet süresi boyunca yasaklanan gıdaların en ufak bir tüketiminden dahi kaçınmak gereklidir. Aksi takdirde istenilen sonuçların alınması mümkün olmayacaktır. Eliminasyon diyeti ikinci aşaması ise yasaklanan bazı gıdaların tekrar kullanıldığı 1 – 2 günlük bir süreçten oluşmaktadır.
Kaynak: https://www.healthline.com/nutrition/elimination-diet