Hipotiroidi Nedir?
Tiroid bezi kaynaklı sorunlar nedeniyle hipotiroidi başlayan hastaların hipotiroidi beslenme ve diyet listesi ile sağlıklarına kavuşmaları mümkün!
Tiroid bezi boynun tabanına yakın kısmında bulunan vücuttaki tüm hücreleri etkileyen hormonların salgılanmasında görevli kelebeği andıran bir hormonel bezdir. Bu hormonlar vücuttaki metabolik süreçlerde etkili olduklarından enerji kullanımı açısından oldukça önemlidir. Tiroid hormonlarının kandaki düzeyi düştüğünde hipofiz bezinden TSH adı verilen bir sinyal gönderilmektedir. Bu sinyal ile birlikte hormonlar kan dolaşımına katılarak hormonel denge sağlanmaya çalışılır. Ancak tiroid bezi bu süreçte az hormon salgılarsa eğer bireylerde hipotiroidi görülmektedir. Bu hormonun az salgılanması metabolizmanın yavaşlamasına neden olur. Buna bağlı bireylerde ani kilo artışları görülmektedir. Kişilerde görülen hızlı kilo alımları tiroid fonksiyonlarındaki değişimi işaret etmektedir.
Hipotiroidi Türleri Nelerdir?
Hipotiroidi primer ve sekonder hipotiroidi olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Primer hipotiroidi de hipofiz bezi sinyal gönderse de yeterli T3 ve T4 yapılamaz.
Sekonder hipotiroidi de ise TSH tarafından tiroid bezi yeterince uyarılamamaktadır.
Hipotiroidiye Sebep Olan Faktörler
- Hashimoto hastalığı
- İyot eksikliği
- Hipertiroidi tedavisi
- Tiroid bezinin cerrahi yöntemle alınması
- Radyasyon tedavisi hipotiroidiye sebep olan faktörler olarak gösterilmektedir.
Hipotiroidi Belirtileri Nelerdir?
Tiroid bezinden salgılanan hormonlar vücudumuzda birçok sistemi etkilediği için kişilerde görülen belirtileri oldukça fazladır.
Kişilerde halsizlik, hızlı kilo artışı, kabızlık, ciltte kuruma, saç dökülmesi, ince ve çabuk kırılan tırnaklar, yüksek kolestrol düzeyi, eklem ve kas ağrısı, yavaşlamış kalp atış hızı ve yavaşlayan hareketler hipotiroidinin belirtileri arasındadır.
Hipotiroidi Metabolizmayı Nasıl Etkiler?
Tiroid hormonları metabolizma hızını belirleyen en önemli faktörlerdendir. Metabolizma hızınız ne kadar fazla olursa vücut daha hızlı kalori harcamakta ve kilo verme süreciniz kolaylaşmaktadır. Hipotiroidi de ise daha az hormon salgılandığı için metabolizma hızı yavaşlamaktadır. Bu kişiler yavaş çalışan bir metabolizmaya sahip olmaktadırlar. Bazal metabolizma hızının yavaş olması da kan kolestrol seviyelerinin artmasına neden olurken kilo verme sürecinde yavaşlatmaktadır.
Hipotiroidi Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Hipotiroid tedavisinde tiroid hormonlarının sentetik versiyonları kullanılmaktadır. Tiroid hormonlarının etkisini yaratan Liotironin ve levotiroksin bu sentetik versiyonlarının en çok kullanılanları arasındadır.
İyot eksikliğine bağlı gelişen hipotiroid tedavisinde doktor tarafından iyot takviyesi önerilirken aynı zamanda selenyum, magnezyum takviyeleri ile de iyileşme sürecine destek olunmaktadır.
Hipotiroidi Hastalığı Geçer Mi?
Hipotiroidi hastalığının en yaygın semptomları, yorgunluk, kilo alımı, kabarık yüz, soğuğa dayanma güçlüğü, eklem ve kas ağrısı, kabızlık, kuru cilt, kuru ve ince saçlar, terlemede azalma, ağır veya düzensiz adet dönemleri, doğurganlık sorunları olduğunu garanti eder. Kadınlarda depresyon, düşük kalp hızı veya tiroid büyümesi olan guatr, boynun şişmiş görünmesine neden olabilir.
Hipotiroidi yavaş gelişen bir patoloji olduğu için hiçbir şey fark etmeyen birçok insan vardır, bu nedenle semptomlar aylar hatta yıllar boyunca ortaya çıkmayabilir. Ayrıca, çok nadir durumlarda, hipotiroidi, hipofiz bezinin bir hastalığına veya diyette çok fazla veya çok az iyot tüketilmesinden de kaynaklanabilir. Hipotiroidi yüksek kolesterole katkıda bulunabilir. Hastalık tedavi edilebilir ancak nadir durumlarda, tedavi edilmeyen hipotiroidi, vücudunuzun işlevlerinin yaşamı tehdit edecek kadar yavaşladığı bir durum olan miksödem komaya neden olabilir.
Hipotiroidi Beslenme Tedavisi Nasıl Olmalıdır?
Hipotiroidi tedavisinde beslenme ile tiroid fonksiyonlarının tamamen iyileşeceğine yönelik kesin kanıt yoktur. Ancak günlük beslenme programında yapılacak bazı değişiklikler ile tiroid hormonunun düzenli çalışmasına yardımcı olunabilir. Hipotiroidi olan bireylerin diyet programları mevsim meyve ve sebzelerinden, kompleks karbonhidrat içeriği yüksek olan besinlerden ve proteinden zengin gıdalardan oluşmalıdır. Diyet programında sağlıklı yağlara yer verilmelidir.
Hipotiroidi Olan Bireylerin Diyet programında Dikkat Etmesi Gereken Kurallar:
- Hipotiroidi olan bireylerin proteinden zengin beslenme programı uygulaması gerekmektedir. Yapılan bilimsel çalışmalar yüksek protein ile beslenen kişilerin metabolizma hızında iyileşme olduğunu göstermektedir.
- Hipotiroidi olan bireylerin günlük beslenme programlarında kepek içeriği yüksek tahıllardan yararlanması gerekmektedir. Lif içeriği yüksek olan besinler uzun süre tokluk hissi verdiği için gün içerisinde daha az kalori alımını sağlar. Bu sayede gereksiz kalori alımından da kaçınmış olursunuz. Aynı zamanda lif içeriği yüksek meyve ve sebzelere de diyet programlarında bolca yer verilmelidir.
- Hipotiroidi olan bireylerin günlük beslenme programlarında yağ ve sodyum içeriği çok yüksek olan besinlerin tüketiminden kaçınması gerekmektedir. Diyet programlarında besin çeşitliliğinin yeterli olması ve bu gıdaların dengeli tüketilmesi oldukça önemlidir.
- Hipotiroidi kişilerin metabolizmasını yavaşlatma ve kilo alma sürecini hızlandırdığı için bireylerin bu süreçte yağ oranı yüksek, kızartılmış ve şeker oranı yüksek olan besinlerin tüketiminden kaçınması gerekmektedir.
- Tiroid fonksiyonlarının normal çalışabilmesi için diyet programıyla birlikte yeterli iyot alınmalıdır. Dengeli ve yeterli bir beslenme programıyla ek iyot almanıza gerek yoktur. Bazı durumlarda alınan fazla iyot nedeniyle bireylerde hipertiroidi gelişebilir. Bu yüzden bu konuda uzman bir diyetisyenden yardım alınmalıdır.
- Hipotiroidi olan bireylerin karbonhidrat tüketimine dikkat etmesi gerekir. Aşırı tüketilen karbonhidrat vücutta yağ olarak depolanırken; az alınan karbonhidrat miktarı ise tiroid hormon seviyesini azaltmaktadır. Bu nedenle yeterli karbonhidrat alımına dikkat edilmelidir.
Hipotiroidi Durumunda Tüketilmesi Önerilen Besinler Nelerdir?
- Selenyum
Hipotiroidi olan bireylerin günlük beslenme programlarında deniz ürünleri, yumurta, yağlı tohumlar gibi zengin selenyum kaynakları yer almalıdır.
- İyot
Hipotiroidi olan bireylerde iyot eksikliği varsa iyotlu tuz kullanılmaldır. Ayrıca günlük beslenme programlarında süt, yumurta, balık gibi iyottan zengin besinlere yer verilmelidir.
- B vitaminleri
Hipotiroidi olan besinlerin yeterli miktarda B vitamini alması tedavi sürecinde faydalı olabilir. Bu yüzden günlük beslenme programlarında tam tahıllar, kahverengi pirinç, kepekli ekmek, kinoa, kepekli makarna gibi besinleri ve ıspanak gibi yeşil yapraklı sebzeleri günlük beslenme programlarında yer vermeleri gerekmektedir.
Hipotiroidi Hangi Yiyecekler İyi Gelir?
Yapılan çeşitli bilimsel çalışmalar göz önüne alındığında hipotiroidi hastası olan bireylerin nerdeyse %30’unda kansızlık bulunmaktadır. Bu nedenle kabaca baktığımızda kansızlığa iyi gelen besinlerin hipotiroidi açısından da oldukça faydalı olduğunu söylemek mümkündür. Bu besinler şu şekilde sıralanabilir;
- Kırmızı et (demir eksikliği ve kansızlık şikayetlerinin ortadan kalkmasında son derece etkilidir.)
- Yumurta (özellikle de haşlanmış olarak tüketilmesi tavsiye edilir.)
- Kuru meyveler
- Yeşil yapraklı sebzeler
- Pekmez
Hipotiroidi hastası bireylerin günlük beslenme alışkanlıklarında bu besinlere yer vermeleri tavsiye edilmektedir. Fakat bu tüm hipotiroidi hastalarına hitap etmez. Tam anlamıyla hangi yiyeceklerin iyi geleceğinin söylenebilmesi için hipotiroidin altında hangi nedenlerin yattığı, hasta özelinde saptanmış olmalıdır.
Hipotiroidi Hastaları Hangi Besinlerin Tüketiminden Kaçınmalıdır?
- Guatrojenik Besinler
Karnabahar, brokoli, karalahana, çin lahanası, brüksel lahanası, turp, lahana, ıspanak, şalgam, mısır, şeftali, yer fıstığı, armut, çam fıstığı, çilek, tatlı patates, badem, böğürtlen, soya sütü, tofu ve soya fasülyesi gibi guatrojenik besinlerin tüketiminden kaçınılmalıdır. Bu besinlerin çiğ tüketimi tiroid fonksiyonunun üretilmesini engelleyebilir. Bu yüzden bu besinler pişmiş bir şekilde ara ara tercih edilmelidir.
- Soya Ve Soya İçeriği Olan Besinler
Soya içeriği olan besinlerde bulunan fitoöstrojenler tiroid hormonlarının salgılanmasına neden olan enzimlerin aktivitesini durdurduğu için tedavi sürecinde soya içeren besinler tüketilmemelidir. Ayrıca yapılan bilimsel çalışmalarda görülmüştür ki soya içeren besinleri tüketen kişilerde hipotiroidi görülme olasılığı daha fazladır. Hipotiroidi rahatsızlığı olan kişilerin soya ve soya içeren ürünleri tüketebilmek adına hipotiroidi ilacını aldıktan birkaç saat sonra tüketmesi önerilmektedir.
- İşlenmiş Ürünler
Hipotiroidi hastaları işlenmiş gıdalara günlük beslenme programlarında yer vermemelidir. Hızlı kilo almaya elverişli metabolizma yapıları nedeniyle kalori içeriği yüksek olan işlenmiş ürünler bu süreçte tüketilmemelidir.
- Sodyum İçeriği Yüksek Olan Besinler
Hipotiroidi olan bireylerde hipertansiyon görülme olasılığı artmaktadır. Bu yüzden bireyler günlük beslenme programında tansiyon dengesizliğine neden olabilecek yüksek tuz içeriğine sahip salamura besinlerin tüketiminden kaçınmalıdır.
Hipotiroidi Olan Bireyler İdeal Kilosunu Korumak İçin Neler Yapmalıdır?
- Hipotiroidi hızlı kilo almaya neden olduğu için gün içerisinde tüketilen besinlerin etiketine bakılmalı ve etiket okuma alışkanlığı kazanılmalıdır. Kalorisi yüksek olan besinlerin tüketiminden kaçınılmalıdır.
- Öğün tüketimi sırasında porsiyon kontrolüne dikkat edilmelidir. Büyük porsiyonların tüketiminden kaçınılmalıdır.
- Her gün özellikle 23:00-07:00 arasında 8 saat düzenli uyumaya özen gösterilmelidir. Uyku sırasında salgılanan hormonlar kilo verme sürecinize ve ideal kilonuzu koruma sürecinizde size yardımcı olacaktır.
- Kilo artışını engellemek ve ideal kiloyu korumak adına düzenli egzersiz yapılmalıdır. Alınan kalori kadar egzersiz ile kalori harcamaya dikkat edilmelidir. Ayrıca egzersiz hem fiziksel hemde psikolojik anlamda kendinizi daha iyi hissetmenize yardımcı olacaktır. Bu yüzden gün içerisinde mutlaka egzersiz yapmak için kendinize zaman ayırmalısınız.
- Yemek yerken gerçekten aç olup olmadığınıza dikkat edin ve duygu durum bozukluğuna bağlı olarak yemek yemediğinizden emin olun. Bu sayede aşırı kalori alımından da kaçınmış olacaksınız.
- Bu süreçte kendinize uygun bir beslenme programı ile ideal kilonuza kolaylıkla ulaşabilmek adına uzman bir diyetisyen ile çalışabilirsiniz.
Hipotiroidi Diyet Listesi
Kahvaltı
- 1 adet haşlanmış yumurta
- 3 yk tuzsuz-yağsız lor peyniri
- 5-6 adet zeytin
- Mevsim yeşilliği
- 1 ince dilim tam buğday ekmeği
Ara Öğün
Öğle Yemeği
Ara Öğün
Akşam Yemeği
Uyumadan 2 saat önce
Bu diyet programı örnek bir beslenme programıdır. Kişinin yaş, boy, metabolik rahatsızlıkları, günlük besin tüketim durumuna göre farklılıklar gösterebilir. Bu yüzden uygulamadan önce mutlaka diyetisyeninize danışınız.
Sık Sorulan Sorular
Hipotiroidi Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Hipotiroidinin tedavisi, tiroid bezi üretiminin değiştirilmesinden oluşur. Bunu sağlamanın en kararlı ve etkili yolu tiroksin vermektir, çünkü tiroksin uzun ömürlüdür ve vücutta kısmen T3’e dönüşür, dolayısıyla bu son hormonun değiştirilmesi gerekmez.
Hekim tarafından uygun doz belirlendikten sonra, ayarlamaya izin veren kontroller klinik değerlendirmeye ve tiroksin belirlenmesine dayanır. Hipotiroidi, hap olarak alınan bir tiroid hormonu ilacı ile de tedavi edilir.
Birkaç istisna dışında, yerleşik birincil hipotiroidi, yaşam boyu tedavi gerektiren kronik bir durumdur. Ancak uygun doz ile hipotiroidi hastalarının aktivitelerinde herhangi bir kısıtlama olmaz. Hasta ilaç almayı bırakırsa ve şiddetli hipotiroidi varsa, ölüm oranının çok yüksek olduğu miksödem komasına neden olabilir. Bir veya daha fazla hipotiroidi semptomunuz varsa veya ailede hastalık öyküsü varsa, kan tahlili yaptırmanız gerekip gerekmediğini doktorunuza danışın.
Hipotiroidi Olanlar İyot Kullanmalı Mı?
Çoğu insan, bir doz radyoaktif iyottan sonra hipertiroididen kurtulacaktır. İyottaki radyoaktivite tiroid bezinin çoğunu veya tamamını öldürür. Bu genellikle hipotiroidi hastalığına yol açar, bu da vücudunuzun çok az tiroid hormonu ürettiği anlamına gelir. Hipotiroidiniz olduğunda, hayatınızın geri kalanında tiroid hormonu ilacı almanız gerekir. Antitiroid ilacı, yalnızca hafif hipertiroidiniz varsa en iyi sonucu verir.
Hipotiroidi Hastaları Nasıl Tuz Kullanmalı?
Hipotiroidi hastalığını tedavi etmek için diyet, genel olarak, iyot bakımından zengin olmalıdır, ( günde en az 15 gr ), bunun için iyot içeriği yüksek gıdaların kullanılması, emilimini, tiroide dahil edilmesini sınırlayanlardan kaçınılması gerekir. Deniz tuzu normalden biraz daha fazla iyot içermesine rağmen, ideal olarak kolay bulunabilen iyotlu tuz kullanılmalıdır. Bu sayede idrar ile atımı daha kolaydır.
Hipotiroidi Beslenme ile Geçer Mi?
Hipotiroidi doğrudan beslenme ile kesinlikle ortadan kalkabilecek bir rahatsızlık değildir. Bunun için ilk olarak hipotiroidinin neyden kaynaklandığının uzman bir doktor tarafından tespit edilmesi gerekmektedir. Fakat söz konusu hastalığın en sık rastlanan nedeni olan kansızlık varlığı, doğru bir beslenme düzeni uygulandığı takdirde geçebilir. Fakat bu kesinlik içeren bir durum değildir.
