Atkins Diyeti

Doktor Robert Atkins Kimdir ?

1970’li yıllarda yayımladığı kitaplarla ve verdiği demeçlerle geleneksel diyet görüşlerini yerle bir eden Dr. Robert Atkins, beslenme ve diyet alanında oldukça popüler birisi. Geleneksel diyet uygulamalarında görülen düşük protein ve yüksek karbonhidrat tavsiyelerinin uzun vadede kilo verme fonksiyonu taşımadığını iddia etmiştir. Sonrasında ise önerdiği görüşleri ile yüksek protein, düşük karbonhidrat diyetlerini desteklemiştir. Dr. Robert Atkins kamuya açık yayınladığı tüm görüşlerinde de yüksek protein tüketimini önerip, kilo vermek isteyenlerin karbonhidratı bırakması gerektiğini savunmuştur.

Popüler olduğu yıllardan itibaren kendi beslenme alışkanlıklarını da proteinler üzerine kurmuştur. Yayınladığı kitapların dünya çapında milyonlarca satmasıyla da birçok insana diyetler konusunda ilham kaynağı olmuştur. Yapılan araştırmalara göre ABD’deki her on insandan bir tanesi Atkins diyeti uygulamıştır. Ünlülerden de birçok kişi bu diyeti uygulayarak zayıflamıştır.

Atkins diyetinin etkinliği konusunda tartışmalar hep sürmüştür. Karşıt görüşlerin oldukça fazla olması, karşıt görüşlerin de bilimsel kanıtlar ile destekleniyor oluşu insanların kafasını karıştırsa da yapılan uygulamalar göstermektedir ki Atkins diyeti ile kısa vadede fazla kilo vermek mümkündür. Dr. Robert Atkins’de bu görüşlerini uygulayarak fit bir şekilde uzun yıllar yaşamıştır.

Günümüzdeki diyet uygulamalarının birçoğu Atkins diyetinin felsefesinden uzaktır. Sebebi, karbonhidratlı beslenmenin daha popüler ve uygulanabilir diyetler içeriyor oluşudur. Protein ağırlıklı beslenmenin oldukça pahalı olması birçok insanı Atkins diyetinden uzaklaştırmaktadır.

Dr. Robert Atkins yaşadığı yıllar boyunca protein diyetlerini savunmuş, bulabildiği her alanda da karbonhidrat bazlı diyetleri savunanlar ile tartışmıştır. Ölümünden sonra dahi kitapları en çok satanlar listesinde yer almaya devam etmiştir. Gıyabında süren tartışmalar ise hala bir sonuca ulaşmış değildir. Dr. Robert Atkins’in oluşturduğu diyet listelerinin de oldukça etkin şekilde kilo verdirdiği bilinmektedir.

Atkins Diyeti ile Kaç Kilo Verilir ?

Atkins diyeti aşamalar halinde planlanan oldukça kompleks bir diyet türüdür. Amerika’da obezitenin büyük bir problem olarak ortaya çıkmaya başladığı yıllarda gelişim gösterdiği için de temel amacı yüksek kilolardan hızlıca kurtulmaktır. Bu amacı gerçekleştirmek sağlıksız diyetlerle oldukça kolay olsa da Atkins diyeti aynı etkiyi sağlıklı bir süreç ile sağlamayı amaçlamaktadır. Tüketilen besinlerin türünün değiştirilmesi; karbonhidrata büyük sınırlama getirilerek protein ağırlık gıdaların tüketiminin serbest bırakılması tamamen sağlığın korunması amacıyla yapılan uygulamalardır. Kişilere kalori sınır konulmaz ancak vücudun yağ yakma sürecini başlatabilmesi için karbonhidrat alımı ve yağ alımı yasaklanır.

Atkins diyetinin üç aşaması bulunmaktadır. Her aşamanın kendi içerisinde amaçları bulunur. Bu amaçlara yönelik oluşturulan besin tabloları sayesinde de kişinin istediği kiloya erişmesi mümkündür. Atkins diyeti diyetisyenler arasında hızlı kilo verdiren diyetlerden birisi olarak bilinmektedir. Kişinin diyete başlangıç kilosu diyetin ne kadar sürdürüleceğini belirler. Her aşamanın itina ile tamamlanması halinde ise kişi istediği kiloya rahatça ulaşabilir.

Atkins diyetine ortadan, daha ağır aşamadan başlamak söz konusu değildir. Hazırlık aşaması olarak adlandırabileceğimiz birinci aşamanın tamamlanması gerekmektedir. Bu aşamada vücudun tüm karbonhidratı radikal bir biçimde kesilir. Vücut şoka uğratılır ve yağ yakımı başlar. Genelde iki hafta süren bu ilk aşamadan sonra kişinin yedi kilo vermesi beklenir. Yedi veya yediye yaklaşık kiloların verilmesi halinde ise ikinci aşamaya geçilir. İkinci aşamada kişinin ilk aşamadakinden iki kat fazla kilo vermesi başarı kıstasıdır. Bazı hastalarda bu üç kata kadar çıkabilmekle birlikte kişinin diyet sonundaki kilo beklentisi ikinci aşamada vereceği kiloların miktarını belirlemektedir. Genelde on dört kilo verilmesi ile beraber üçüncü aşamaya geçilir.

Atkins diyetinin üçüncü aşaması kilo vermenin amaçlandığı bir aşama değildir. İlk iki evrede verilen kiloların korunması amaçlanır. Eğer ikinci aşamada beklenenden az kilo verilmiş ise ikinci aşama uzatılıp üçüncü aşama geciktirilebilir. Bu sayede kişi Atkins diyetini kullanarak istediği kiloya rahatça ulaşır. Kilo hedefine ulaştıktan sonra da karbonhidrat desteği sunan üçüncü aşamaya geçmesiyle beraber Atkins diyeti son bulur.

Atkins Diyeti İçin Alışveriş Listesi

Atkins diyetinin çok net bir felsefesi bulunur. Bu felsefeye göre protein içeren besinler tüketilmeli, vücudun bağışıklık sistemi desteklenmeli ve karbonhidrat sınırlandırılmalıdır. Her insanın tüm beslenmesinin yaklaşık üçte birini kapsayan karbonhidratların hayattan büyük oranda çıkarılması beraberinde alışveriş listelerinin değişmesini de getirir.

Atkins diyetinin ortaya çıktığı yer ABD’dir. Bu ülkedeki insan profilinin obeziteye yakın olması hızlı kilo verdiren Atkins diyetinin ortaya çıkmasını sağlamıştır. Et fiyatlarının oldukça ucuz olması, protein ağırlıklı beslenmenin herkes tarafından karşılanabiliyor olması da diyetin yayılmasını hızlandırmıştır. Atkins diyeti için yapılacak alışverişin temelini et oluşturmaktadır. Yüksek protein miktarına sahip etlerin tüketilmesinde sınır yoktur.

Et fiyatlarının oldukça yüksek olduğu ülkemizde ise etin yerini tavuk ve balık almaktadır. Yine protein açısından zengin olan bu besinler alışveriş listelerinde mutlaka yer almalıdır. B vitamini içeren besinlerin tüketimi de artırılmalıdır. Ayrıca et ürünlerinin bol tüketiminin bağırsaklara vereceği zararı engellemek için de yeşillik tüketimi artırılmalıdır. Lifli yeşillikler alışveriş listelerinde mutlaka yer almalıdır.

Mayalı süt ürünleri, yumurta ve bitkisel yağların tüketimine de herhangi bir sınırlama getirilmemiştir. Yani market alışverişinde bu ürünler de bolca alınabilir. Özellikle kahvaltıda tüketilen bu besinlerin sınırsız olarak tüketilebilmesi kişinin gün içerisinde oldukça dinç olmasını; karbonhidrat yoksunluğunun etkilerini hissetmemesini sağlamaktadır.

Yapılan yeşillik alışverişine ek olarak haşlanarak tüketilebilecek sebzelerin alınması da gereklidir. Atkins diyetlerinde öğünlerin neredeyse tamamında haşlanmış sebze tüketimi bulunmaktadır.

Atkins Diyetinde Serbest Olan Yiyecekler

Atkins diyetinde, diğer tüm diyetlerde yasak olan yiyeceklerin birçoğu serbesttir. Bu serbestlik halinin başlıca sebebi de Atkins diyetinin altında yatan temel mantıktır. Protein ağırlıklı beslenmenin artırılması ve karbonhidratın minimum düzeye çekilmesi. Yani Atkins diyeti yapmak isteyen herhangi bir kimse hayatından karbonhidratı çıkarmak zorundadır. Hayatından çıkardığı karbonhidrat yerine ise proteini yerleştirmelidir. Bu değişimden dolayı, tüm beslenmesinin yaklaşık üçte birini kapsayan karbonhidratın çıkmasından dolayı vücudun bazı sıkıntılar yaşaması normal olarak kabul edilir. Çıkan bu ufak aksaklıklar hızlı kilo vermenin sonucu olarak görülmektedir.

Genel bir mantıktan hareketle Atkins diyetinde tüketilecek gıdaların protein oranının ve kalori miktarının yüksek olması beklenir. Bu yiyecekleri şu şekilde sıralayabiliriz:

• Başta yağsız kırmızı et olmak üzere her türlü et. Bu etlere tavuk eti, hindi eti, kaz eti de dahildir. Ayrıca baharatlı işlenmiş etlerin tüketimi de serbesttir. Sucuk, pastırma ve sosis tüketiminde aşırıya kaçılmadığı müddetçe herhangi bir sınırlama bulunmaz.
• Kalori ve protein açısından zengin olan, bağırsak fonksiyonlarını yormayan balıklar. Somon, levrek, palamut bunlara örnek olarak verilebilir. Tüketilen balıklarının yağ içeriğinin fazla olması olumlu bir etkidir.
• Protein açısından oldukça zengin olan organik yumurtalar. Ayrıca doğrudan sütün değil de mayalı süt ürünlerinin tüketilmesi tercih edilir. Yoğurt, peynir, kefir gibi.
• Karbonhidrat açısından fakir olan, haşlanarak tüketilebilecek her türlü sebze Atkins diyetinde serbesttir.
• Protein ve yağ açısından zengin olan her türlü kuruyemiş Atkins diyeti boyunca ara öğünlerde bolca tüketilebilir.

Atkins diyetinde serbest olan besinler bunlar olmakla birlikte kişinin vücut ölçülerine, kan değerlerine ve bazı diğer özelliklerine göre bu listeye ek yapılabilir. Ek yapılabileceği gibi eksiltme de yapılabilir. Yani kişinin uzman bir diyetisyenle görüşmesi oldukça önemlidir.

Atkins Diyetinde Uzak Durulması Gereken Yiyecekler

Karbonhidrat bazlı olan, rafine şeker içeren her türlü besinin tüketimi Atkins diyeti boyunca yasaktır. Tüketilen karbonhidratın belirli bir seviyeyi geçmesi diyetin o aşamasının başarısız olmasına sebep olabilir. Bu sebepten ötürü birçok yiyeceğin tüketimi diyetin uygulandığı süre boyunca yasaktır. Ayrıca diyetin tamamlanmasından sonra buradaki yiyeceklerin tüketiminin çok sınırlı olması, verilen kiloların tekrar alınmaması için oldukça önemlidir. İlgili yiyeceklerin yasaklanmasındaki temel amaç kan şekerinin yükselmesidir. Kan şekerinin yükselmesinden dolayı vücudun yağ yakım süreci başlamamaktadır.

Karbonhidrat ve rafine şeker kan şekerinin dengesiz biçimde artmasına sebep olan iki üründür. Bu iki ürünü içeren her türlü yiyecekten uzak durulması, vücudun kilo almasının başlıca sebebi olan yağların yakılması için gereken sürecin başlatılmasını sağlayacaktır.

Atkins diyeti boyunca yasaklanan, diyet sonrasında ise kontrollü şekilde tüketilmesi gereken besinler şunlardır:

• Alkollü ve alkolsüz her türlü içeceğin, meyve sularının içerisinde bulunan şekerin tüketimi yasaktır. Yani şekeri içeren, özellikle de rafine şekeri içeren gıdalar tüketmek kilo verme sürecinin başlamasını engeller.
• Yüksek karbonhidrat oranına sahip buğday ve buğday ürünlerinin tüketimi yasaktır. Ayrıca çavdar ve arpa da tüketilmemelidir.
• Bitkisel yağların aşırı şekilde tüketilmemesi gerekmektedir.
• Isıl işlem görmüş, fabrikada işlenmiş gıdaların neredeyse tamamında yer alan trans yağların kullanımı kesinlik yasaktır. Buradan hareketle Atkins diyeti boyunca organik ve sağlıklı ürünlerin tüketilmesi gerektiğini söyleyebiliriz.
• Karbonhidrat açısından yüksek değerlere sahip olan sebzelerin tüketimi de yasaktır. Havuç, turp ve bunlara benzer kök sebzeleri yasaktır.
• Atkins diyeti boyunca meyve tüketimi yasaktır. Kan şekerinin yükselmesine sebep olmalarının yanında birçoğu yüksek karbonhidrat seviyesine sahiptir.
• Bakliyat ve nişasta tüketimi de yasaktır. İkisi de kan şekeri üzerinde oldukça olumsuz etkilere sahiptir.

Atkins Diyeti Aşamaları

Atkin Diyeti Örnek Diyet Listesi

Dışarda Yemek Yerken Atkins Diyetine Nasıl Uyulur ?

Sadece Atkins diyetinin uygulanmasında değil, diğer tüm diyetlerin uygulanmasında başlıca sorun dışarda beslenmektir. İş hayatı, sosyal yaşam veya diğer sebeplerden dolayı dışarıda yemek yenilmesi icap ettiğinde diyet listesindeki sınırların çok uzağına sapılabilmektedir. Kalori sınırı, tüketilmesi gereken besinlerin olmayışı gibi sorunlar başlıca olumsuz durumlardır. Bunun yanında beslenme saatinin değiştirilmesi gibi beklenmedik sonuçlarla da karşılaşılabilir. Kısacası ev dışındaki beslenmelerde diyet listesinin uygulanması oldukça zordur.

Atkins diyetinde ise bu görece daha kolay şekilde sağlanabilir. Kırmızı et ve beyaz et tüketiminin herhangi bir sınıra bağlanmamış oluşu beraberinde serbestlik getirir. Bu iki gıdayla beraber karbonhidrat alınmadığı müddetçe dışarda et tüketimi yapılmalıdır. Daha spesifik yiyeceklerin tüketimi ise eve ötelenmelidir. Yani Atkins diyetlerinde kişi istediği öğünü et ile değiştirebilir. Bu olumsuz bir durum görünse de tam tersine oldukça olumludur. Vücuda giren protein miktarının bu şekilde artması yağ yakımı sürecinin hızlanmasına sebep olur. Dikkat edilmesi gereken tek şey öğünün zamanının tutturulmasıdır. Atkins diyetlerinin hızlı kilo verme fonksiyonunu sağlarken kullandıkları en önemli metot tam olarak belirlenmiş öğün saatleridir. Kişiden kişiye göre ufak değişiklikler olsa da her öğünün arası mutlaka altı saat olmalıdır. Bunun bir ya da birkaç gün bozulması vücut dengesinin bozulmasını sağlayacak; diyetin olumlu sonuçlarını ortadan kaldıracaktır. Buna dikkat edildiği sürece Atkins diyetini dışarda tüketilen besinlerle devam ettirmek oldukça kolaydır.

Düşük Kalorili Ara Öğün Seçenekleri

İyi bir diyet listesinin omurgasını ana öğünler oluşturur. Günlük alınması gereken kalorinin yaklaşık olarak yüzde sekseni ile yüzde seksen beşi ana öğünlerde birleştirilir ve alınır. Sağlıklı olan da budur. Kişinin özelliklerine ve diyetin amaçlarına göre ise ana öğünler arasındaki kalori dağılımı belirlenir. Neredeyse tüm diyetlerde öğünler arası süre yaklaşık beş ile altı saat arasındadır. Nadiren de olsa bu sınırların dışına çıktığı görülmektedir.

Kişinin acıkmasını sağlayan şey kan şekerindeki düşüşlerdir. Bu düşüşler ile uzun öğün aralarında sıkça karşılaşılır. Kişinin yeme istediğinin tetiklenmemesi için ara öğünlerin diyet listelerine eklenmesi gerekmektedir. Standart diyet listeleri genelde iki ara öğünle beraber yazılırlar. Bazı diyetlerde ise akşam yemeğinden sonra, yatmadan hemen önce gece boyunca kan şekeri seviyesini korumak amacıyla bir ara öğün daha yazılabilir.

Yani ana omurgayı destekleyecek öğünlere ara öğün denmektedir. Ara öğünlerin toplamında genelde alınacak toplam kalorinin yüzde on beşi ile yüzde yirmisi alınır. Yine kişiye ve diyet listesinin amacına göre alınacak kalori miktarı değişebilir. Atkins diyetinde de ara öğünler oldukça önemlidir. Genelde meyvelerden oluşan bu ara öğünler, atkins diyetinde meyve tüketimi yasak olduğu için kuruyemişlerden oluşur. Ayrıca yoğurt, peynir gibi mayalı süt ürünleri de ara öğünlerde tüketilir. Genelde tohumlar, kuruyemişler ve haşlanmış sebzeler yoğurt ile karıştırılarak tüketilir. Bazı ara öğünlerde ise kurutulmuş et tüketimi yapılabilir.

Vejetaryen Olanlar Atkins Diyeti Uygulayabilir Mi ?

Atkins diyetlerinin temelinde yatan şey yüksek protein bazlı tüketimdir. Karbonhidrat tüketimi sınırlanırken vücudun enerji ihtiyacı proteinlerden karşılanmaya başlar. En iyi protein kaynağı ise etlerdir. Vejetaryen olanlar ise başlıca protein kaynağı olan etleri tüketmemektedir. Bu durumda ortada bir çıkmaz oluşmaktadır. Geçmişte, atkins diyetinin gereklerini sağlayabilecek vejetaryen atkins diyeti ile karşılaşmak mümkün değildi ancak günümüzde protein ihtiyacını istendiği düzeyde sağlayabilecek vejetaryen atkins diyetleri mevcuttur.

Vejetaryen atkins diyetinin hem protein ihtiyacını karşılaması hem de vücudun kan değerleri üzerinde olumlu etki oluşturması söz konusudur. Ağır bir et tüketimi olmadığı için de böbrek fonksiyonları sorunsuz olarak faaliyetlerini sürdürmektedir. Vejetaryen atkins diyeti boyunca bitkisel yağların tüketimi artırılır. Et ve et ürünlerinin başlıca alternatifi olan soya ürünlerinin tüketimi de paralel olarak artırılır.

Yani protein ağırlıklı beslenmenin yerini bitkisel yağ ağırlıklı bir beslenme almaktadır. Alınan kalorilerin yaklaşık olarak yüzde otuzunu proteinler; yüzde kırkını bitkisel yağlar; yüzde yirmisini de karbonhidratlar oluşturmaktadır. Ayrıca et temelli klasik atkins diyetinin aksine vejetaryen atkins diyetinde meyve tüketimi belli ölçülerde serbesttir. Ayrıca nişasta içermeyen karbonhidrat kaynaklarının tüketimi sayesinde kan şekerinin kontrol edilmesi de mümkün hale gelmektedir.

Vejetaryen atkins diyetlerinin temelini iyi bitkisel yağlar oluşturmaktadır. Özellikle zeytinyağı kullanımı ile avokado yağı kullanımı popülerdir. Bu ikisinin vücudun enerji ihtiyacını kolayca karşılayabildiği görülmüştür. Rafine şeker ve beyaz ekmek tüketimi ise kesinlikle yasaktır. Ayrıca yulaf tüketimi de serbesttir. Fırında pişirilen patates, pirinç gibi gıdaların tüketimi ise olumsuz sonuçları dolayısı ile vejetaryen atkins diyetinde yasaktır.

Atkins Diyetinin Zararları Nelerdir ?

Atkins diyetinin altında yatan temel mantık protein tüketiminin artırılması ve karbonhidratların alımının sıfırlanmasıdır. Bu sayede vücudun içerisinde bulunan mevcut yağ dokularının yakılması, kişinin zayıflaması amaçlanmaktadır. Atkins diyetine başlandıktan sonra kısa sürede yüksek kilolar vermek bu mantık ile mümkündür ve uygulayanlar listelere uydukları takdirde hızlıca kilo vermektedir.

Atkins diyeti her zaman tartışmalı bir konu olmuştur. 1970’li yıllarda ilk ortaya çıktığı günlerden beri, karbonhidrat bazlı diyetleri savunan insanlar ile yapılan tartışmalar hala sonuca ulaşmış değildir. Proteinlerin bu kadar fazla alınıp karbonhidratların asgari seviyeye indirgenmesi vücudun üzerinde uzun vadede yıkıcı etkiler oluşturabilmektedir. Ekstra olarak ise Atkins diyeti bırakıldığı anda, verilen kilolar tekrar alınmaktadır. Yani Atkins diyetinin faydaları ile ancak uygulama süresi boyunca karşılaşılmaktadır.

Yüksek protein alımının başlıca sorunu böbrek fonksiyonlarına ağır yük binmesidir. Atkins diyetini uzun süreli uygulayanlarda böbrek hastalığı gelişme riski artmaktadır. Hastalık gelişmese dahi böbrek fonksiyonlarının yavaşlamasından dolayı boşaltım sistemi sorunları ortaya çıkabilmektedir.

Yüksek protein esaslı beslenmenin vücut üzerindeki bir diğer etkisi ise psikolojik durum üzerinde görülmektedir. Uzun süreli Atkins diyeti uygulamalarında kişinin ruh hali daha karamsar bir havaya bürünmektedir. Kaygı, depresif ve stresli bir yaşam tarzı ortaya çıkabilmektedir. Bunun başlıca sebebinin diyet olduğuna dair kesin kanıtlar olmasa da ABD’de Atkins diyeti uygulayanların büyük bir bölümünde bu ruhsal sorunlar ile karşılaşılmaktadır.

Ayrıca nadiren de olsa uygulanan diyetin diyabeti tetikleme riskinin bulunduğu bilinmektedir. Şeker alımının yani karbonhidrat alımının çok düşük seviyelerde tutulması yararlı gibi görülse de bu kadar düşük seviyelerinin insülin hormonu üzerinde olumsuz etkileri bulunmaktadır. Normalde tepki vermeyeceği miktardaki şeker alımlarında dahi insülin miktarı bir anda tavan yapabilmektedir.

Ayrıca bir besin grubu olan karbonhidratların çok net sınırlar ile beslenme alışkanlıklarından çıkarılması, o güne kadar karbonhidrat ağırlıklı beslenen bireylerin kimyasal dengelerinin bozulmasına sebep olabilir. Atkins diyetinin kalp ve damar sağlığı üzerinde olumsuz etkisi olabileceği yıllardan beri tartışılıyor.