Meyan Kökü Nedir?
Meyan kökünün Latince adı “Glycyrrhiza glabra” şekerli kök anlamına gelir. Tarihte ilk olarak Mısırlılar tarafından çayı yapılarak çeşitli hastalıkların tedavisinde kullanılmıştır. Meyan kökü daha sonra Çin’de geleneksel tıp alanında önemli bir bitki haline gelmiştir. Kökte yüksek oranlarda bulunan bir kortizon benzeri kimyasal olan “glisirrizin”, sakarozdan (sofra şekeri) 50 kat daha tatlıdır.
Meyan kökü birçok kullanım alanına sahiptir ve birçok geleneksel tıbbi ilaç yapımında kullanılan şifalı bir bitki olarak kabul edilir. Meyan kökü, sağlıklı bir sindirimi, akciğer ve solunum fonksiyonunu desteklemek, stresi azaltmak, sağlıklı bir hormon yapısı oluşturmak ve metabolizmayı desteklemek için kullanılmıştır.
Fabaceae (baklagiller) ailesinin bir üyesidir. Çeşitli türlere sahip olan bu bitki, Türkiye, Orta Doğu, Çin, Hindistan, İspanya ve Sicilya, Asya, Moğolistan ve Batı Sibirya ve Güney Avrupa da dahil olmak üzere bir çok bölgede yaygın olarak yetişmektedir. Geleneksel olarak yüzyıllardır şekerleme, likör ve tütün için lezzet verici bir madde olarak kullanılmaktadır.
Meyan kökü, insanların binlerce yıldır çeşitli rahatsızlıkları tedavi etmek için kullandığı bir bitkidir. Meyanın tıbbi etkileri olmasına rağmen, bilimsel araştırmalar sadece bazı kullanımlarını destekler ve herkes için güvenli olmayabilir.
Meyan Kökünün Faydaları Nelerdir?
- Mideyi Rahatlatır
Meyan kökü gastrointestinal (sindirim) problemleri yatıştırmak için kullanılır. Gıda zehirlenmesi, mide ülseri ve mide ekşimesi durumunda, meyan kökü özü mide astarının onarımını hızlandırabilir ve dengeyi eski haline getirebilir. Bu, glisirizik asidin anti-enflamatuar ve bağışıklık arttırıcı özelliklerinden kaynaklanmaktadır. - Solunum Sisteminizi Temizler
Solunum problemlerini tedavi etmek için genellikle meyan kökü önerilir. Meyan kökü oral bir takviye olarak almak vücudun sağlıklı mukus üretmesine yardımcı olabilir. Balgam üretiminin artması, sağlıklı bir bronş sistemi için mantıksız görünebilir. Ancak bunun tam tersi doğrudur. Temiz, sağlıklı balgam üretimi solunum sisteminin eski, yapışkan mukusun tıkanmadan çıkarılmasını sağlar. - Stresi Azaltır
Zamanla, içinde bulunduğumuz stres sürekli olarak adrenalin ve kortizol üreterek böbreküstü adrenal bezini yorgun bırakabilir. Meyan kökü takviyesi, böbreküstü bezinin rahatça çalışmasını sağlayabilir. Meyan kökü, vücuttaki sağlıklı kortizol seviyesini ayarlayan adrenal bezininin fonksyionlarını düzeltmeye yardımcı olabilir. - Cildi ve Dişleri Korur
Egzama tedavisinde meyan kökü içeren topikal kremler önerilir. Meyan, antibakteriyel özellikleri sayesinde başarılı bir dermatolojik tedavi etmeni olabilir. Ayrıca meyan kökünün sahip olduğu bu antibaktetiyel özellikler, ağızdaki bakterileri yok etmek için kullanılabilir. Böylece diş çürümelerinin önüne geçilmiş olunur. - Hazımsızlığı Önler
Meyan kökü ve diğer birçok bitkisel bileşen içeren bazı yiyecekleri ve içecekleri yemeklerden sonra tüketilmesi, hazımsızlık gibi sindirim sistemi rahatsızlıklarının azalmasına yardımcı olabilir.
Meyan Kökü Çayının Faydaları Nelerdir?
- Hafif bir müshil etkisi göstererek kabızlığı hafifletebilir.
- Meyan çayı, artrit ve diğer eklem hastalıkların ağrısını hafifletebilecek anti-enflamatuar (ödem söktürücü) özelliklere sahiptir.
- Mide astarının korunmasına yardımcı olur ve midede mukoza zarına zarar verebilecek ilaçlar kullanan kişilerin kullanması önerilir. Diğer ilaçlarla birlikte meyan kökü çayı tüketmeden önce doktorunuza mutlaka danışın. Meyan kökü çayı, bazı ilaçların etkinliğini engelleyebilir ve olumsuz bir reaksiyona neden olabilir.
- Meyan kökü doğal bir balgam söktürücüdür ve astım gibi hastalıkların tedavisinde faydalı olabilir.
- Yapılan araştırmalar, meyan kökünün, karaciğerin toksinleri nötralize etmesine yardımcı olduğunu ve hepatit gibi karaciğer hastalıklarının tedavisinde faydalı olabileceğini göstermiştir.
- Meyan kökü çayının anti-spazmodik (spazm çözücü) özelliklere sahip olduğu bildirilmektedir.
- Meyan kökü, depresyon veya anksiyete gibi çeşitli sinir hastalıklara karşı faydalı olabilir.
- Adet öncesi gerginliği (PMS) önemli ölçüde hafiflettiği bilinmektedir.
- Meyan kökü çayı, düşük tansiyonu düzenlemek için kullanılmaktadır.
- Meyan kökü, kan damarlarında plak oluşumunu engeller ve kalp hastalığını önlemeye yardımcı olabilir.
- Soğuk algınlığında içildiğnde boğaz ağrısı ve öksürüğü tedavi etkisi vardır.
Meyan Kökünün Zararları Nelerdir?
Meyan kökü takviyesi sadece kısa süreli kullanım içindir. Birkaç hafta veya daha uzun süre günlük meyan kökü tüketmek ciddi yan etkilere ve çeşitli sağlık sorunlarına neden olabilir. Meyan kökünün neden olabileceği yan etkiler:
- Adet döngüsünün bozulması
- Konjestif kalp yetmezliği
- Cinsel ilginin azalması (libido)
- Erektil disfonksiyon (iktidarsızlık)
- Akciğerlerde aşırı sıvı (pulmoner ödem)
- Sıvı ve sodyum tutma
- Baş ağrısı
- Yüksek tansiyon (hipertansiyon)
- Huzursuzluk
- Letarji (doğal olmayan, çok derin uyku)
- Düşük potasyum seviyeleri (hipokalemi)
- Steroid hormonu etkileri
- Kas erimesi
- Miyoglobinüri (vücuttaki kas yıkımı sebebiyle kaslardaki myoglobinin idrara karışması)
- Sağlıklı kişilerde nadiren beyin hasarı
- Felç (kuadripleji)
- Şişme (ödem)
- Yorgunluk
- Zayıflık
Ayrıca meyan kökünün aşırı ve uzun süre tüketimi, vücuttaki kortizol seviyelerini artırabilir. Kortizol bir steroid hormondur ve aynı zamanda “stres hormonu” olarak da bilinir. Vücuttaki kortizol seviyesinin artması aşağıdaki sağlık sorunlarına neden olabilir:
- Yüksek tansiyon – şiddetli baş ağrısı, bulanık görme, boyunda veya kulaklarda ağrı, burun kanaması, anksiyete, nefes darlığı
- Düşük potasyum seviyesi – karışıklık, düzensiz kalp atış hızı, aşırı susuzluk, artmış idrara çıkma, bacak rahatsızlığı, kas güçsüzlüğü veya gevşeklik hissi
- Düşünce bozukluğu belirtileri – karışıklık, hafıza problemleri, halüsinasyonlar, olağandışı düşünceler veya davranışlar, uyku düzeninin bozulması veya bilinç kaybı.
Hamile olan kadınların uzun süreli meyan kökü kullanımından uzak durmaları gerekir. Meyan kökü, hamilelik döneminde baş ağrısı, yüksek tansiyon, halsizlik gibi bebeği olumsuz yönde etkileyecek sağlık sorunları meydana getirebilir.
Meyan Kökü Nasıl Kullanılır?
Doğal bir şifa kaynağı olan meyan kökü, Glycyrrhiza Glabra olarak bilinen bir bitkinin köküdür. Meyan kökü, çiğneme tabletleri, sıvı öz, kapsüller, toz ve taze olarak satılmaktadır. İnsanlar meyan kökü gibi tıbbi amaçlar için çeşitli şekillerde kullanmaktadırlar. Egzamaya yardımcı olmak için meyan kökünü aloe vera jeli gibi cilt dostu bir jel ile karıştırılabilir. Boğaz ağrısını hafifleten bir çay yapmak için sıcak sularda taze meyan kökü demlenebilir veya ana bileşeni meyan kökü olan hazır bir bitkisel çay satın alınabilir.
Ülser veya mide problemleri için bir içeceğe sıvı meyan kökü özü eklenerek tüketilebilir.
Meyan kökü kapsülleri ve çiğnenebilir tabletleri, ambalajdaki talimatlara veya bir sağlık uzmanının tavsiyesine göre alınmalıdır.
Ayrıca meyan kökü şekerleri, çayları veya takviyeleri uzun süre kullanmamalıdır. Yüksek tansiyon, düşük potasyum seviyeleri ve uykusuzluk gibi sağlık problemlerine yol açabilir. Bu gibi durumlarla karşılaşmamak için meyan kökü tüketmeden önce mutlaka konusunda uzman bir doktora danışılmalıdır.
Sık Sorulan Sorular
Meyan Kökü Kimler Kullanamaz?
Araştırmalar, hamileyken ya da emzirirken meyan kökü kullanmanın daha sonraki zamanlarda çocuklar üzerinde nörolojik bazı olumsuz etkileri olabileceğini düşündürmektedir. Çocuklar, hamile kadınlar ya da emziren anneler tarafından kesinlikle tüketilmemesi önerilmektedir. Bunun yanında böbrek ya da karaciğer sorunları olan kişilerde meyan kökünden de kaçınılmalı ve meyan kökü tüketimini sonlandırarak önerilere uymalıdırlar.
Meyan Kökü Kilo Verdirir Mi?
Meyan kökü, vücut kitle indeksinde herhangi bir değişiklik olmaksızın vücut yağ kütlesini azaltmayı ve aldosteronu baskılamayı başardı. Denekler çalışma sırasında aynı miktarda kalori tükettiğinden, meyan kökünün yağ hücreleri düzeyinde 11beta-hidroksisteroid dehidrojenaz Tip 1’i inhibe ederek yağı azaltabileceğini gösterdi. Yani meyan kökü kilo verme konusunda oldukça başarılı ve kanıtlanmış bir gıda olarak karşımıza çıkmaktadır.
Meyan Kökü Çayı Nasıl Yapılır?
Meyan kökü, aromayı arttırmak için genellikle bitki çaylarına eklenir. Meyan kökü çayını aktarlarda ve bazı süpermarketlerde bulabilirsiniz. Çayı kendiniz yapmak isterseniz, aktarlardan meyan kökü satın almak da mümkündür. Meyan kökü çayı yapmak için 1 bardak su kaynatın ve üzerine bir meyan kökü dökün. Meyan kökünün 5 dakika demlenmesine izin verin. Süzün ve servis yapın.
Meyan Kökü Kaç Kalori?
Bir meyan kökü genel olarak aşağı yukarı şu besin değerlerini içerir:
- Kalori: 17
- Protein: 0 gram
- Yağ: 0 gram
- Karbonhidratlar: 2 gram
- Lif: 0 gram
- Şeker: 0 gram
Meyan kökü ayrıca aşağıdaki vitaminler açısından oldukça mükemmel bir kaynak olarak karşımıza çıkmaktadır:
- A vitamini
- C vitamini
- E vitamini
Meyan Kökü Şerbeti Kilo Aldırır Mı?
Meyan kökü şerbeti tabi ki dondurmadan daha sağlıklı bir seçimdir, ancak porsiyon büyüklüğüne dikkat etmezseniz yine de ek kilo alımına katkıda bulunur. Meyankökü şerbeti, kanınızda hızla glikoza dönüştürülecek ve muhtemelen yüksek kan şekeri seviyelerine katkıda bulunacak basit bir karbonhidrattır. Meyankökü şerbetini aşırı tüketmek uzun vadede size zarar verebilir.
Meyan Kökü Ödem Atar Mı?
Meyan kökü çok fazla alırsanız veya çok uzun süre kullanırsanız ciddi yan etkilere neden olabilir. Aldosteron benzeri bir etkiye sahiptir. Aldosteron, vücudunuzun tuz (sodyum) tutmasına ve potasyum kaybetmesine neden olan bir hormondur. Fakat doğru ve önerilen miktarlarda tüketildiği zaman ödem atma konusunda bazı faydalar sağlayarak size sağlıklı bir şekilde su ve tuz kaybetme olanağı tanır.
