B12 Eksikliği Nedir?
Kobalamin olarak da bilinen B12 vitamini, vücudunuzun düzgün ve sağlıklı çalışmasını sağlayan önemli 13 vitaminden biridir. Kırmızı kan hücrelerinin üretiminde, DNA’mızda ve sinir sisteminizin düzgün çalışmasında önemli bir rol oynar.
B12 vitamini doğal olarak kırmızı et, balık, kümes hayvanları, yumurta ve süt ürünleri gibi hayvansal gıdalarda bulunur. Bununla birlikte, bazı ekmek çeşitleri ve süt gibi B12 ile güçlendirilmiş ürünlerde de bulunabilir.
B12 eksikliği özellikle yaşlı insanlarda sık rastlanan bir durumdur. B12 açısından yetersiz besleniyor veya vücudunuz yediğiniz yiyeceklerden bu vitamini alamıyorsa risk altında olabilirsiniz. B12 vitamini, folat ile birlikte (B9 Vitamini) kırmızı kan hücrelerinin üretimi için gereklidir. Sağlıklı bir sinir sistemi ve bağışıklık sisteminin korunmasına yardımcı olur.
Bazen B12 eksikliği semptomlarının ortaya çıkması uzun süreler alabilir ve teşhis edilmesi karmaşık olabilir. B12 eksikliği genellikle folat eksikliği ile karıştırılmaktadır. Düşük B12 seviyeleri folat seviyelerinizin de düşmesine neden olur. Bununla birlikte, bir B12 eksikliğiniz varsa, düşük folat seviyelerini düzeltmek B12 eksikliğini maskeleyebilir ve altta yatan ana sorunları çözemez.
B12 Eksikliği Belirtileri Nelerdir?
- El ve Ayaklarda Karıncalanma Hissi
B12 eksikliği, ellerde veya ayaklarda karıncalanma veya iğne batmasına benzer bir his yaratabilir. Bu semptom, vitamin sinir sisteminde önemli bir rol oynadığı ve eksikliğinin insanlarda sinir iletim problemleri veya sinir hasarı geliştirmesine neden olabileceği için oluşur. Sinir sisteminde, B12 vitamini miyelin adı verilen bir maddenin üretilmesine yardımcı olur. Miyelin, sinirleri koruyan ve hisleri iletmelerine yardımcı olan koruyucu bir katmandır.B12 vitamini eksikliği olan insanlar sinirlerini korumak için yeterli miyelin üretmeyebilir. Bu koruyucu katman olmadan sinirler zarar görebilir.
- Yürüme Zorluğu
Zaman içinde B12 eksikliğinden kaynaklanan periferik sinir hasarı, hareket sorunlarına yol açabilir. Ayak ve uzuvlardaki uyuşma, bir kişinin desteksiz yürümesini zorlaştırabilir. Ayrıca kas güçsüzlüğü ve zayıf refleksler gibi sorunlar yaşanabilir. - Soluk cilt
Sarılık olarak adlandırılan soluk veya sarı cilt, B12 vitamini eksikliğinin bir belirtisi olabilir. Sarılık, bir kişinin vücudu yeterli kırmızı kan hücresi üretemediğinde meydana gelir. Cildin altında dolaşan kırmızı kan hücreleri, cildin pembemsi rengini sağlar. Vücut bu hücrelerden yeterince yoksunsa, cilt soluk görünebilir.B12 vitamini, kırmızı kan hücrelerinin üretiminde rol oynar. B12 eksikliği, kırmızı kan hücrelerinin eksikliğine veya sarılık ile alakalı bir hastalık olan megaloblastik anemiye neden olabilir.
- Yorgunluk
B12 vitamini eksikliğine bağlı megaloblastik anemi, bir kişinin yorgun hissetmesine neden olabilir. Vücutlarında oksijen taşımak için yeterli kırmızı kan hücresi olmamasından dolayı kişi aşırı yorgun hissedebilir.
B12 Eksikliği Kimlerde Görülür?
Genellikle B12 eksikliği riski taşıyan kişiler:
- Yaşlı insanlar
- B12’yi emen bağırsağın bir kısmını ile ilgili ameliyat geçirenler
- Diyabet için metformin ilacı kullanan insanlar
- Sıkı vegan diyet uygulayan insanlar
- Mide ekşimesi için uzun süreli asit düşürücü ilaçları kullananlar
- Sigara içen insanlar
- Yüksek miktarda alkol tüketen insanlar
- Hamilelikte gerekli vitaminleri eksik alan kadınlarda
- Çoğu insan günlük beslenme kaynaklarından yeterli B12 vitamini alabilir.
B12 eksikliği yaşayan insanlar için bir doktor B12 takviyeleri reçete edebilir veya önerebilir. İnsanlar ayrıca eczanelerden B12 takviyeleri alabilir veya internet sitelerinden çeşitli markalar arasında seçim yaparak alabilirler.
Çoğu multivitamin B12 vitamini içerir. İnsanlar haplar, dil altında çözünen dil altı hapları veya enjeksiyonlar şeklinde B12 takviyeleri alabilirler. B12 vitamini enjeksiyonlarının tipik olarak iğnenin sokulduğu yerde oluşan az miktarda rahatsızlık dışında herhangi bir yan etkisi yoktur.
Ayrıca vegan diyet yapan insanlar B12 eksikliğini telafi etmek için yeterli miktarda vitamin takviyesi almalılardır.
B12 eksikliğinin en iyi çözümü doğal yollarla bu eksikliği gidermektir. Evinizde iyi bir B12 vitamini kaynağı olan et, süt, peynir ve yumurta içeren düzenli bir diyet programı uygulayarak sağlığınızı iyileştirmek için faydalı adımlar atabilirsiniz. Ayrıca, başka bir B vitamini türü olan folik asit içeren bol miktarda yiyecek tüketebilirsiniz. Bunlar yapraklı yeşil sebzeler, turunçgiller ve ekmekler ve tahıllardır.
B12 Vitamini Ne İşe Yarar?
B12 vitamini, vücudun sinir ve kan hücrelerini sağlıklı tutmaya yardımcı olan ve tüm hücrelerdeki genetik materyal olan DNA’nın yapılmasına yardımcı olan bir besindir. B12 vitamini ayrıca insanları yorgun ve zayıf yapan megaloblastik anemi adı verilen bir tür anemiyi önlemeye yardımcı olur. Vücudun gıdadan B12 vitamini emmesi için iki adım gereklidir. İlk olarak, midede bulunan hidroklorik asit, B12 vitaminini bağlandığı proteinden ayırır. Bundan sonra, B12 vitamini mide tarafından üretilen ve intrinsik faktör adı verilen bir proteinle birleşir ve vücut tarafından emilir. Bazı insanlar, içsel faktör yapamayacakları bir durum olan pernisiyöz anemiye sahiptir. Sonuç olarak, tüm gıdalardan ve diyet takviyelerinden B12 vitamini emmekte zorlanırlar. Bunun sonucunda B12 eksikliği oluşur. B12 vitamini çeşitli hayvansal gıdalarda doğal olarak bulunur ve bazı takviye edilmiş gıdalara eklenir.
Ayrıca B12 vitamini neredeyse tüm multivitaminlerde bulunur. Reçeteli bir B12 vitamini formu enjeksiyon olarak uygulanabilir. Bu genellikle B12 vitamini eksikliğini tedavi etmek için kullanılır.
B12 Değeri Kaç Olmalıdır?
İnsanların ihtiyaçları olan B12 vitamini miktarı kişinin yaşına bağlıdır. (mcg = mikrogram)
- 0-6 ay: 0.4 mcg
- 7-12 ay: 0,5 mcg
- 1-3 yaş: 0.9 mcg
- 4-8 yaş: 1,2 mcg
- 9-13 yaş: 1,8 mcg
- 14 yaş ve üstü: 2,4 mcg
Hamilelik sırasında, B12 vitamini günlük alınması gereken değer 2.6 mcg’dir. Ayrıca bir kadının emzirme döneminde 2.8 mcg B12 vitaminine ihtiyacı vardır. Ayrıca sıkı bir vegan diyet yapan insanların günde en az 3 mcg B12 vitamini almak için çeşitli takviyeler kullanmaları gerekir.
B12 Eksikliği Nelere Sebep Olur?
- Yürüme Problemleri
B12 eksikliği zamanında tedavi edilmezse, bu eksiklikten dolayı sinir sisteminize verilen hasar, yürüme ve hareket etme şeklinizde değişikliklere neden olabilir.Dengenizi ve koordinasyonunuzu bile etkileyebilir, bu da sizi düşmeye daha yatkın hale getirir.Bu semptom genellikle yaşlılarda tanı konulmamış B12 eksikliğinde görülür, çünkü 60 yaşın üzerindeki insanlar B12 eksikliğine daha yatkındır. Bununla birlikte, bu gruptaki eksikliklerin önlenmesi veya tedavi edilmesi hareketliliği geliştirebilir. Ayrıca, bu durum şiddetli bir şekilde tedavi edilmemiş B12 eksikliği olan gençlerde de ortaya çıkabilir.
- Glossit (Dil İltihabı) ve Ağız Ülserleri
Glossit, iltihaplı bir dili tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Glossitiniz varsa, diliniz renk ve şekli değiştirerek ağrılı, kırmızı ve şişmiş hale getirir. İltihaplanma, dilinizin pürüzsüz görünmesini sağlayabilir, çünkü dilinizde tat alma tomurcuklarınızı içeren tüm küçük yumrular gerilir ve kaybolur. Ağrılı olmanın yanı sıra glossit, yeme ve konuşma şeklinizi değiştirebilir.Yapılan araştırmalar, uzun süreli B12 vitamini eksikliğinin dil üzerinde uzun leyzonlar şeklinde şişlik ve iltihap oluşturduğunu ortaya çıkarmıştır. Ek olarak, B12 eksikliği olan bazı insanlar ağız ülseri, dilde iğne batma hissi veya ağızda yanma ve kaşıntı hissi gibi diğer oral semptomlar yaşayabilir.
B12 Eksikliğine Ne İyi Gelir?
Bağışıklık sisteminin güçlenmesinde, sinir sisteminin hızlı çalışmasında ve hücre oluşumunda oldukça önemli bir role sahip olan B12 vitaminin vücuttaki eksiliği ciddi birtakım sağlık problemlerine yol açabilmektedir. Olası hastalıklardan ve sağlık problemlerinden korunabilmek için B12 eksikliği ciddiye alınmalı ve vücudun vitamin ihtiyacı karşılanmalıdır. Bu sebeple bir uzman tavsiyesini de göz önünde bulundurarak bireyler aşağıdaki yöntemlerden birini tercih edebilirler.
- B12 vitaminince zengin hayvansal gıdalara ara ya da ana öğünlerde yer verilebilir.
- Besin maddelerinin pişirme süreleri ya da dereceleri azaltılarak besinlerdeki B12 vitamin kaybının önüne geçilebilir.
- B12 vitamin hapı ya da dil altı hapları tercih edilebilir.
- Emilim problemlerine bağlı olarak ortaya çıkan B12 eksikliği durumlarında iğne ile B12 vitamin takviyesi yapılabilir.
B12 Eksikliğini Gidermek için Ne Yemeli?
Genellikle hayvansal gıdaların bir çoğu B12 vitamini bakımından zengindir. Öğünlerde sıklıkla tercih edilebilecek bu gıdaların düzenli tüketilmesi B12 eksikliği ile savaşmada en kolay ve etkili yollardan bir tanesidir. Neler tüketerek B12 eksikliğini giderebileceğimize kısaca bir göz atmak gerekirse;
- Süt ve süt ürünleri: Süt, peynir, yoğurt ve kefir B12 vitamini açısından oldukça zengin besin maddelerindendir.
- Deniz ürünleri: Balık başta olmak üzere; istiridye, yengeç, ıstakoz ve midye gibi kabuklu deniz ürünleri de B12 eksikliği ile mücadelede oldukça etkili besin maddeleri arasındadır.
- Kırmızı et: Özellikle kuzu ve sığır etleri yüksek oranda B12 vitamini içerir.
- Mantar: Hayvansal gıdaların yanı sıra mantar da B12 vitaminince zengin besinlerden birisidir.
Sık Sorulan Sorular
B12 Eksikliği Ne Kadar Sürede Geçer?
Uygun tedavi yöntemlerinin uygulanmaya başlanmasının hemen ardından B12 eksikliği tanısı almış bireylerde iyileşme süreci başlar. Vücut ihtiyaç duyduğu B12 vitaminini almaya başlarken hastalarda gözlenen belirtilerde kısa bir süre içerisinde azalma meydana gelir. Vejetaryen beslenmelerde de görülen B12 eksikliği vitamin hapları ve iğnelerle kolaylıkla tedavi edilir ve iyileşme süreci kısa süre içerisinde sona erer.
B12 İğne Ne Kadar Sürede Etki Eder?
B12 eksikliğinin tedavi yöntemlerinden birisi de B12 vitamin iğneleridir. Hızlı bir şekilde vitamin eksikliğine müdahale etmeye yardımcı olan B12 iğne bireyleri çok kısa bir süre içerisinde eski sağlıklarına kavuşturacak kadar etkili olabilmektedir. Genellikle bireylerde ilk B12 iğne vurulmasının ardından 15 gün içerisinde iyileşme gözlenmektedir. Ancak bu sürenin kişiden kişiye göre değiştiği de göz ardı edilmemelidir.
Günlük B12 Vitamini İhtiyacı Nasıl Karşılanır?
Günlük olarak B12 vitaminini karşılamanın en etkili ve doğal yollarından birisi sağlıklı beslenmedir. B12 vitamini eksikliği yaşayan bireyler bu vitamince zengin hayvansal gıdalara öğünlerinde yer verdikleri takdirde kolaylıkla günlük vitamin ihtiyaçlarını karşılayabileceklerdir. Ancak vejetaryen beslenme alışkanlığına sahip bireylerin günlük vitamin ihtiyaçlarını karşılayabilmelerinin tek yolu da B12 iğne ya da haplarıdır.
B12 Aç Karnına mı Tok Karnına mı Alınır?
Vücudun ihtiyaç duyduğu B12 vitaminini dışarıdan takviye olarak almanın iğne, hap ve şurup gibi yöntemleri bulunmaktadır. Bireylerin bu konuda en çok merak ettiği nokta ise bu takviyelerin aç mı yoksa tok karnına mı alınacağıdır. Aslına bakmak gerekirse B12 vitamin alımı açlık ya da tokluktan pek fazla etkilenmiyor. Ancak uzmanlar B12 alımını genellikle sabah saatlerinde öneriyor.
